Anne ve babadan maaş hakkı

Sigortalı vefat ettikten sonra eşe dul aylığı bağlanırken, çocuklara da yetim aylığı bağlanır. Çocukların erkek ya da kız olması ayrımı yapılmaz. Ancak erkek çocukları için istisnai bir durum söz konusu. Erkek çocukları 18 yaşına kadar anne veya babasından yetim aylığı almaya devam eder. Eğer erkek çocuğu orta öğrenimine devam ediyorsa 20 yaşına kadar, yüksek öğrenimine devam ediyor ise de 25 yaşına kadar yetim aylığı almaya hak kazanır.

25 yaşını doldurduktan sonra erkek çocuklar, vefat eden sigortalı anne veya babalarından yetim aylığı ve sağlık yardımı alamaz. Fakat kız çocukları için durum tam tersi. Kız çocukları evlenmedikleri veya sigortalı bir işe girip çalışmadıkları taktirde yetim aylığı alarak sağlık yardımlarından faydalanmaya devam edebilir.

Sigortalının almış olduğu ya da prime esas kazançlarından oluşan, kendisine bağlanacak olan aylığın sadece yüzde 75’ini Sosyal Güvenlik Kurumu hak sahibi konumundaki eş ve çocuklara bağlar. Yani ölen sigortalının maaşının sadece yüzde 75’i eşe ve çocuklara pay edilir. Burada oranlama yüzde 50 eşe dul aylığı olarak, geriye kalan yüzde 25’de çocuklara yetim aylığı olarak bağlanır. Vefat eden sigortalının çocuğu yok ise anne yüzde 75 oranında tek başına dul aylığı almaya hak kazanır.

Vefat eden sigortalının bakıma muhtaç anne ya da babası var ise bunlar da çocuklarından dolayı ölüm aylığından yararlanma hakkına sahip. Anne ya da baba 65 yaş üzerinde ise burada pay artışı olup olmadığına bakılmaksızın ölüm aylığı verilir. Dul aylığı alan kişi sigortalı bir işe girdiğinde eşinden kalan dul aylığı maaşının sadece yüzde 50’sini alır. Sigortalı işinden ayrıldığında ise tekrar kendisinden düşülen pay, kendisine bağlanır.

Dul ve yetim aylığı alabilmek için ölüm aylığı talep belgesini il ve ilçelerde bulunan sigorta müdürlüklerine teslim ederek aylık almak için talepte bulunmak gerekiyor. Çünkü hakkınız olsa dahi sosyal güvenlikte bütün haklar talebe bağlı. Yani talep edilmemesi durumunda herhangi bir ödeme yapılmaz.

Çalışırken ölen sigortalının hak sahiplerine bağlanacak aylıklar ölüm tarihini izleyen aybaşında başlar. Hak sahiplerince toptan ödeme ihyası ve/veya askerlik borçlanması ile ölüm aylığına hak kazanılıyor ise bağlanacak ölüm aylıkları borcun ödendiği tarihi izleyen aybaşından başlar. Malullük veya yaşlılık aylığı alırkan ölenlerin hak sahiplerine bağlanacak ölüm aylıkları ölüm tarihini izleyen ödeme döneminden başlar.

Emekli hangi sigortaya (SSK, Bağkur, Emekli Sandığı) tabi olursa olsun, vefat eden eşinden dul aylığı yani ikinci bir maaş alıyor. Örneğin; kadın SSK emeklisi, eşi vefat etmiş Bağkur emeklisi ise dul aylığı alıyor. Vefat eden eş SSK veya Bağkurlu ise dul emekli eş, maaşın yüzde 50’sini, eş Emekli Sandığı’na tabi (memur) ise maaşın yüzde 75’ini alıyor.

Bazı durumda emekli kadının üç farklı emekli maaşı alma hakkı doğuyor. Peki nasıl oluyor? Kendi çalışmasından dolayı SSK emeklisi olarak maaş alırken, vefat eden Bağkur emeklisi kocasının ölümünden sonra dul aylığı alan kadın, Emekli Sandığı’ndan emekli olmuş babasının vefatından sonra yetim aylığı da alabiliyor. Yani üç maaşa da hak kazanıyor.