Türkiye, Cumhuriyet tarihinin en büyük barınma krizini yaşarken, hem fahiş kiralar hem katlanan konut fiyatları dar gelirlin metropollerdeki yaşam mücadelesini içinden çıkılmaz bir sürece sürükledi. Maaşlardaki erime ve gelir dağılımındaki adaletsizlik ile birlikte asgari ücretli, bir ev sahibi olmanın hayalini dahi kuramaz hale geldi. Asgari ücretle çalışan bir kişinin Türkiye genelinde bir ev satın alabilmesi için 14.6 yıllık maaşını biriktirmesi gerekiyor. Dar gelirli 22 yıllık maaşını tek kuruş harcamadan biriktirmeyi başardığında ise İstanbul’da 100 metrekarelik bir ev satın alabiliyor. Dar gelirli ülke genelinde 50 metrekarelik 1+1 bir ev almak için de 7.4 yıllık, İstanbul’da 50 metrekarelik bir ev için de 10.9 yıllık maaşının tamamını biriktirmesi gerekiyor.
Çalış babam çalış
Merkez Bankası’nın verilerine göre, Kasım 2023 itibarıyla ülke genelinde 100 metrekarelik bir konutun ortalama fiyatı 3 milyon 31 bin 860 TL’ye, İstanbul’da ise 4 milyon 453 bin 250 TL’ye çıktı. Son zammın ardından 17 bin 2 liralık asgari ücret alan bir işçinin İstanbul’da ev alabilmesi için 22 yıllık maaşını biriktirmesi gerekirken, asgari ücret 11.402 lira iken çalışanın 390 ay yani 32 yıl tüm maaşını biriktirmesi gerekiyordu.
Maaş yetmez
Aslında dar gelirli, ev hayalinin yanına uzun yıllardır yaklaşamıyor. Aralık 2022’de 5.500 liraya geçinmesi beklenen asgari ücretlinin, İstanbul’dan 100 metrekarelik bir konut alabilmesi için 42 yıl boyunca tüm gelirini biriktirmesi gerekiyordu. Asgari ücretli, Aralık 2021’de ise 356 ay (29 yıl) boyunca yemeden içmeden, kuruşu kuruşuna maaşını biriktirirse İstanbul’da bir ev sahibi olabiliyordu.
Konut fiyatları yüzde 854 arttı
İstanbul’da 100 metrekarelik ortalama bir konutun fiyatı 2017’den, Kasım 2023’e kadar yüzde 854 arttı. 2017’de 466.390 lira olan 100 metrekarelik ortalama bir konutun fiyatı 2018’de 508.600 TL, 2019’da 493.800 TL, 2020’de 648.130 TL, 2021’de 1.009.400 TL, 2022’de 2.788.640 TL, 2023’te ise 4.453.250 TL oldu. Asgari ücret de 2017’den bu yana yüzde 1.110 arttı. 17 bin 2 liralık asgari ücret ise çalışanın eline geçmeden açlık sınırının altında kaldı. Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu’nun Ar-Ge birimi KAMUAR’ın ocak ayı verilerine göre açlık sınırı 17.442 TL oldu.