Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’ndaki bazı ihalelerde yolsuzluk yapıldığı gerekçesiyle Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından başlatılan soruşturma sonucunda aralarında eski Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ) Genel Müdürü Sefer Üstün’ün de bulunduğu 27 kişinin tutuklanması, dikkatleri Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu’nun (YDK) EÜAŞ ile ilgili raporuna çekti.
YDK, soruşturma dönemini kapsayan 4 yılda EÜAŞ’ın 82 ihalesinin iptal edildiğini, iptal edilmeyen çok sayıda ihalenin ise “eksik ve hatalı işlemlere rağmen karara bağlandığını” tespit etmişti. YDK bu durumun “mevzuata, eşit muamele ve güvenilirliğe, şeffaflığa, rekabete, kaynakların etkin ve verimli kullanılmasına” aykırı olduğunu da bildirerek incelenmesini istemişti.
YDK’nin 2009 tarihli raporunda şu ifadelere yer verildi:
114 milyon liralık alım: Teşekkülün 2008 yılında temizlik, güvenlik, yemek ve santral bakım onarım ve işletme işleri gibi üçüncü şahıslardan sağladığı hizmetler karşılığından yaptığı alımlar geçen döneme göre yüzde 18 artarak 114 milyon TL seviyesinde gerçekleşmiştir.
Hatalar önemsenmedi: Gerek ihale dokümanının hazırlanması aşamasında, gerekse tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında yapılan eksik ve hatalı işlemlerin devam etmekte olduğu görülmüş, bu işlemlere rağmen birçok alım dosyası karara bağlanıp alım gerçekleştirildiği gibi, bazı alım dosyaları da ihale dokümanı ya da değerlendirme işlemlerindeki hatalar nedeniyle iptal edilmiştir.
Toplam 82 ihale iptal: Genel Müdürlük Merkezi’nce gerçekleştirilen ihalelerden; 2005-2006 yıllarında 42’si, 2007 yılında 26’sı, 2008 yılının ilk 10 ayında ise 14’ünün iptal edildiği anlaşılmaktadır.
Mevzuata aykırılık: Söz konusu 82 ihalenin 10’unun ihale dokümanında yapılan düzenlemelerde veya tekliflerin değerlendirilmesi işlemlerinde tespit edilen mevzuata aykırılıkların düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte olduğu gerekçesiyle Kamu İhale Kurumu’nca, diğerlerinin ise ihale dokümanında yapılan hataların ihalenin sonuçlandırılmasını imkânsız kılması veya tekliflerin haddi layık (tahmini maliyeti aşması) bulunmaması gibi nedenlerle ihale yetkilisince iptal edilmiştir.
Haksız rekabet: Teşekkülde süreci başlayan bir ihalenin idareden kaynaklanan hatalar nedeniyle birkaç kez iptal edilerek aynı iş için yeniden ihaleye çıkılması; iptale gerekçe olan mevzuata aykırılıklar yanında; eşit muamele ve güvenilirlik, şeffaflık, rekabetin tesisi ve kaynakların etkin ve verimli kullanılması gibi kamu satın alımlarına ilişkin temel ilkelere de aykırılık arz etmekte, ayrıca haksız rekabet ortamı oluşmaktadır.
Sözleşmelerin uzatılması da yasal değil: İhale konusu işin aynı zamanda sözleşmeye bağlanmaması ise işin devamındaki zorunluluk nedeniyle eski sözleşmenin uzatılması şeklinde yeni bir mevzuat dışı işleme neden olmaktadır.
İstisna kural olmuş: İstisnai durumlarda başvurulması gereken ihale iptallerinin teşekkülde ulaşmış olduğu sayı dikkate alınarak, gerek bu tür iptallerin en aza indirilmesi, gerekse bu süreçteki sorumluluğun tespiti amacıyla iptal edilen mal veya hizmet alımı ile yapım işi ihalelerinin Teşekkül Teftiş Kurulu’nca incelenmesi önerilir.