Evin emlak vergi değeri 300 bin lira ise, o gayrimenkulün kira geliri yıllık 15 bin liradan daha aşağı olamaz. Emlak vergi değerinin yüzde 5’inden daha az kira geliri olamaz. Yasaya göre kural böyle... (Gelir Vergisi Kanunu Md.73) Eğer mülk sahibi 15 bin liradan daha düşük kira geliri beyan ediyorsa, Maliye her an aradaki farkın vergisini cezalı olarak isteyebilir.
Okurumuz soruyor: Gerçekten de aylık bin lira, yıllık 12 bin lira (15 bin liranın altında) kira gelirim var. (Evin emlak vergi değeri 300 bin lira.) Bu durumda; evin değerinin yüzde 5’ini mi ( 15 bin lira) kira geliri olarak beyan etmem gerekiyor? Bana ödenmeyen kiranın vergisini mi ödeyeceğim?
Maliye yüzde 5’lik emsal kira bedeli konusunda mülk sahiplerine esneklik tanıyor. Özet olarak ”Gerçekte yüzde 5’in altında kira geliri elde etmişseniz, tahsil ettiğiniz kira gelirine ilişkin havale makbuzu, banka dekontu ve kira sözleşmesi gibi belgeleri saklayın, istenildiğinde de bize ibraz edin, o zaman evin değerinin yüzde 5’nin altında kira geliri beyan ettiniz diye cezalı duruma düşmezsiniz” diyor. (Gelir İdaresi Başkanlığı, 13 Temmuz 2011 Tarih ve 956 sayılı özelge)
EVİN EMLAK VERGİ DEĞERİ NE KADAR?
Büyükşehirdeki mülk sahipleri belediyeye ödedikleri emlak vergisi tutarını beş yüzle çarptıklarında emlak vergi değerine ulaşabilir. İki taksitte toplam 1.000 lira emlak vergisi ödenen konutun emlak vergi değeri 500 bin lira olarak hesaplanır. (Konutun değerinin binde 2’sini emlak vergisi olarak ödedikleri için...)
Büyükşehir dışındaki mülk sahipleri ödedikleri emlak vergisi tutarını binle çarpmaları gerekiyor. İki taksitte toplam 500 lira emlak vergisi ödenen konutun emlak vergi değeri 500 bin lira olarak hesaplanır. (Konutun değerinin binde 1’ni emlak vergisi olarak ödedikleri için...) Ödenen emlak vergisi dikkate alınarak formülle hesaplandığı gibi, belediyelere başvurularak da ilgili gayrimenkulün emlak vergi değeri öğrenilebilir.
KİRA ALMADAN DA VERGİ ÖDENEBİLİR
Anne, baba, çocuk, torun veya kardeşin kira ödemeksizin oturduğu konut için, konut sahibi vergi ödemiyor. Aynı kişiye (yakınına) ikinci bir konut da tahsis edilmiş ise bu avantaj kalmıyor, emsal kira bedeli üzerinden ev sahibi (ikinci konut için kira almasa da) vergisini ödüyor. Konutların mal sahiplerinin, usul-füru (üstsoy-altsoy) veya kardeşlerinin ikametine tahsis edilmesi durumunda emsal kira bedeli esası uygulanmıyor.
Mülk sahibi, konutunu kira almadan sadece annesi, babası, çocuğuna ve kardeşine tahsis ettiğinde (emsal kira bedeli üzerinden) vergisi istenmiyor. Ancak; amca, dayı, hala, teyze, kayınvalide ve kayınpederin, arkadaşın kira ödemeden oturduğu konut için emsal değer üzerinden vergisinin ödenmesi gerekiyor.
İŞYERLERİNDEN KİRA ALINMAZSA
Ana, baba, çocuk, kardeş, torun için konut kirası alınmadığı durumda emsal kira bedelinden vergi ödenmesi gerekmiyor. Ancak işyerini; aynı kişilere (Anne, baba, çocuk veya kardeşe) tahsis eden için bedelsiz kullanım da olsa ‘emsal kira bedeli’ üzerinden vergi ödenmesi gerekiyor. Burada kritik soru ise şu: İşyerlerinde stopaj uygulaması da var. Kira stopajı nasıl olacak?
Gelir vergisi stopajı ancak ödeme yapıldığı durumda söz konusu olduğundan, işyeri eğer bedelsiz olarak yakınlara tahsis edilmişse, stopaj hesaplanması-ödenmesi gerekmeyecek. Ancak mülk sahibinin emsal kira bedelin üzerinden gelir vergisi beyannamesi verme yükümlülüğünü (beyan sınırı da dikkate alınarak) yerine getirmesi gerekiyor.