7 Haziran sonrası Türkiye, yabancı basında sadece seçim sorunları ve olası koalisyonlarla değil büyüme modeli de gündemde. Dünyanın önde gelen ekonomi gazetelerinden Financial Times, Türkiye’nin büyüme modelinin “ciddi biçimde dertte olduğunu” öne sürerek modelde ciddi bir gözden geçirmeye ihtiyacının bulunduğunu savunuyor.
İngiliz gazetesi, uluslararası ekonomi editörü Alan Beattie imzasıyla yayınladığı geniş analizinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın partisinin 7 Haziran seçiminde çoğunluğunu kaybederek “darbe” yediğini belirtiyor ancak “Bu gelişme, onun otokratik İslami siyaset turu için anlamı ne olursa olsun buna eşlik eden ekonomik model, başka yükselen piyasalarda da olduğu gibi ciddi biçimde dertte” yorumunu yapıyor.
“BÜYÜME STRATEJİSİ, ESASEN POPÜLİST KALKINMA MODELİNİN BİR ÇEŞİDİ”
Türk hükümetinin büyüme stratejisi, “esasen uzun bir süre var olan popülist kalkınma modelinin bir çeşidi olup dış finansman sağlayan yabancıların teveccühüne tehlikeli biçimde bağımlı” olarak görülüyor ve yabancı kaynakların girişlerinde zorlukların yaşandığı bu dönemde o “yaklaşım üzerinde ciddi biçimde düşünülmesi gerektiği” düşünülüyor.
FT, ABD’deki prestijli Harvard Üniversitesi öğretim üyelerinden iktisatçı Dani Rodrik’in Türk hükümetinin “makroekonomik popülizmi”ni farklı bir kalıpla sürdürdüğü yönündeki değerlendirmesini aktardığı analizinde Türkiye’nin kamu finansmanı 2001 yılına göre iyileşmiş olsa da ülkenin “özel sektöre yönelik sermaye girişlerine bağımlı hale geldiğinin” altı çiziliyor.
Türkiye’ye yönelik sermaye girişlerinin, özellikle küresel finansal krizden bu yana, büyük ölçüde kısa vadeli olup doğrudan yabancı yatırıma yönelik olmadığına işaret ediliyor ve IMF’ye dayanılarak Türkiye’nin cari işlemler açığının her şeyden çok düşük tasarruf düzeyini yansıttığı kaydediliyor.
“VERİMLİLİK VE TASARRUF ARTIRILMALI”
FT, Türkiye’nin verimliliği ve tasarrufları artırma gereğine de vurgu yaptığı analizinde IMF’nin Türkiye’nin makro dengesizlikleri için önerdiği çözümün özel tasarrufları artırmaktan geçtiğini anımsatırken doğrudan tüketici harcamalarını etkileyeceği böyle bir formül için “Halkının hayatını iyileştirdiğini göstermeye kararlı popülist bir hükümet için modelinin sürdürülemez olduğu yönünde istenmeyen bir itiraf olur” görüşünü dile getiriyor.
7 Haziran seçiminin “model üzerindeki etkisinin belli olmadığını” söyleyen gazete, “Varlık fiyatları ve lira değerindeki düşüşlere bakılırsa eğer yatırımcıların sonuçları beğenmedikleri kesin” savını dile getirdikten sonra “partiler uzun vadeli yönetimden çok kısa vadeli manevralara odaklanması durumunda oluşacak istikrasız hükümetin gerekli görülen reformları gerçekleştirmesi olasılığının istikrarlı bir hükümete göre daha da azalacağı” savunuluyor. FT analizi şu sözlerle noktalıyor:
“Türkiye, bir kriz ülkesi değil, borç ve dövizde acil durum günleri geçmişte kaldı. Ancak para ucuz, yaşam da kolay olduğu dönem kadar büyümeyi yaratmayı sürdürebilmesi için modelinde önemli değişiklikler olması gerekecek.”