Yüzyılın kabusu haline gelen koronavirüs salgınıyla ilgili endişe verici gelişmeler yaşanırken, uzmanlardan korkutan uyarılar da peş peşe geliyor. İngiltere'de görülen ve hızla yayılan daha bulaşıcı koronavirüs mutasyonu, şimdiden dört ülkede birden saptandı. Kıtalararası paniğe neden olan virüsün yayılmasının ardından Türkiye de dahil olmak üzere birçok ülke İngiltere'den seyahatleri yasakladı. Dünya Sağlık Örgütü'nden yeni salgınla ilgili açıklama gelirken, yetkililer yeni mutasyonla ilgili bilinmesi gerekenleri sıralayarak uyarılarda bulundu. İşte detaylar...
İngiltere'de mutasyona uğrayan yeni koronavirüsün tespit edilmesiyle Noel kutlamaları öncesi kısıtlamalar artırıldı, Türkiye dahil birçok ülke İngiltere'den seyahatleri yasakladı.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Twitter hesabından Türkiye'nin de seyahat yasağı getiren ülkeler arasında girdiğini yazdı. Bakan Koca, "Koronavirüsün mutasyonuyla İngiltere'de bulaş hızının arttığı bildirilmiştir. Cumhurbaşkanımızın talimatı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığımızın koordinasyonu ile tedbiren; İngiltere, Danimarka, Hollanda ve Güney Afrika'dan ülkemize olan uçuşlarda geçici durdurma kararı alınmıştır" dedi.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Avrupa'daki üye ülkelere önlemleri artırmaları uyarısında bulundu.
Şimdiye kadar Fransa, Belçika, Almanya, İrlanda, İtalya, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Romanya, İsveç, Kuveyt, Suudi Arabistan, El Salvador, Arjantin, Şili, Kanada, Suudi Arabistan, Polonya ve Hollanda, İngiltere'den seyahatleri yasakladığını duyurdu. Bu sayının artabileceği belirtiliyor.
Yetkililer, İngiltere'de milyonlarca kişiyi etkileyen yeni sokağa çıkma kısıtlamalarının aşı ülke genelinde uygulanmaya başlayana kadar yürürlükte olabileceğini söylüyor.
LONDRA'DA HAVALİMANINDA İZDİHAM
İngiltere'de ülke nüfusunun üçte biri yeni mutasyon nedeniyle sıkı karantinaya alındı. Londra'daki Heathrow Havalimanı'ndan gelen görüntüler ise sosyal medyada paylaşıldı ve dünyayı dehşete düşürdü.
Gece başlayan yasak kararı uygulamaya geçmeden önce Londra'dan çıkmak isteyenler ise izdiham oluşturdu.
Dünya Sağlık Örgütü aynı mutasyonun, Hollanda, Danimarka ve Avustralya'da da görüldüğünü bildirdi. İtalya Sağlık Bakanlığı'ndan yapılan yazılı açıklamada ise, kısa süre önce İngiltere'den Roma'ya gelen bir hastada "Koronavirüsün mutasyona uğrayarak daha hızlı yayılan tipine" rastlandığını doğrulandı.
GÜNEY AFRİKA'DA FARKLI BİR TÜR ORTAYA ÇIKTI
Korkutan bir haber de Güney Afrika'dan geldi. İngiltere'nin ardından Güney Afrika Cumhuriyeti'nde de farklı bir koronavirüs mutasyonu saptandı.
BBC Türkçe'nin aktardığına göre, bölgedeki kaynaklara göre, Güney Afrikalı bilim insanları, yeni koronavirüs mutasyonunun çok daha bulaşıcı olduğunu ve aynı İngiltere'deki gibi hızla yayıldığını belirtiyor.
Uzmanlar, bu mutasyonun, İngiltere'de ortaya çıkandan farklı olduğuna işaret ediyor. Salgının, kısa bir süre önce final sınavlarını vererek kutlama yapan gençler arasında hızla yayılması nedeniyle, birçok hastanedeki yatakların büyük ölçüde dolduğu bildiriliyor.
Hafta sonu alkol satışının yasaklandığı Güney Afrika'da, ekonominin olumsuzu etkileneceği kaygısıyla, hükümetin genel bir karantinaya sıcak bakmadığı belirtiliyor.
Almanya'da yetkililer, yeni mutasyon nedeniyle Güney Afrika'dan yapılacak seyahatlerin yasaklanacağını duyurdu.
MUTASYON VİRÜS HAKKINDA NELER BİLİNİYOR?
Değişime uğrayan yeni tür virüs ilk olarak Eylül ayında tespit edildi. Kasım ayında Londra'da tespit edilen vakaların dörtte birine yakını yeni tür virüsle bağlantılı. Bu oran, Aralık ortasında vakaların üçte ikisine yükseldi. Yetkililer yeni türün çok daha hızlı yayıldığı uyarısı yaptı.
YETKİLİLER NE DİYOR?
İngiltere hükümetinin Sağlık Baş Danışmanı Prof. Dr. Chris Whitty yazılı açıklamasında 'yeni türün daha hızlı yayılabildiğini' söyledi.
Whitty, "Dünya Sağlık Örgütü'ne bildirimde bulunduk ve durumu daha iyi anlamamıza yardımcı olacak olan mevcut verileri incelemeye devam ediyoruz. Şu anda bu yeni türün daha ölümcül olduğuna ya da mevcut aşı ve tedavileri etkileyebileceğine dair henüz bir bulgu yok. Ancak bu görüşün net bir şekilde teyit edilmesi için konuyla ilgili acil çalışmalar yürütülmesi gerekiyor" dedi.
İngiltere Başbakanı Boris Johnson da Cumartesi günkü açıklamasında yeni türün eskisine kıyasla yüzde 70'e varan oranlarda daha bulaşıcı olabileceğini belirtti.
YÜZDE 70 DAHA BULAŞICI
Johnson, eldeki ilk verilere göre, tespit edilen bu yeni türün eskisine kıyasla yüzde 70'e varan oranlarda daha bulaşıcı olabileceğini ifade etti.
Johnson, bu yeni türün daha ağır hastalığa yol açtığı ya da daha yüksek ölüm oranına sahip olduğunu gösteren herhangi bir bulgu da bulunmadığını belirtti. Ancak bunun aksini söyleyen bilim insanları da var.
NEDEN KAYGI YARATIYOR?
Koronavirüsün mutasyona uğrayan yeni türüyle ilgili üç kaygı verici faktör var: Birincisi diğer virüs türlerinin hızla yerini alıyor olması.
İkinci faktör ise virüsün önemli olan bölgelerini etkileyen mutasyonlar olması. Ve bu mutasyonlardan bazılarının, laboratuvar çalışmalarında virüsün hücreleri etkileme özelliğini artırdığının görülmüş olması.
Bütün bunlar bir araya geldiğinde virüsün önceki versiyonuna kıyasla daha hızlı yayılmasının önü açılıyor.
BBC'ye konuşan Genomics UK Consortium'dan Prof. Nick Loman, "Laboratuvar deneyleri gerekiyor. Ama (yayılma hızının önüne geçmek için) sonuçların gelmesini haftalarca, aylarca beklemeli miyiz? Bu koşullar altında muhtemelen hayır" dedi.
VİRÜS DAHA ÖNCE DE DEĞİŞİME UĞRAMIŞ MIYDI?
Bu sorunun cevabı evet. BBC'den Sağlık ve Bilim Muhabiri James Gallagher'ın aktardığına göre ilk başta Çin'in Wuhan şehrinde görülen virüsle şimdi dünyanın dört bir yanında görülen virüs aynı değil.
Koronavirüsün mutasyona uğramış hali D614G, ilk olarak Avrupa'da Şubat ayında görülmüştü. Şimdi küresel koronavirüs vakalarında ağırlıklı olarak mutasyona uğrayan bu tür görülüyor.
Mutasyona uğrayan bir diğer tür de A222V. Bu da İspanya'da tatil yapanlarla bağlantılı olduğu belirtilen ve Avrupa'ya yayılan bir mutasyon.
İngiliz hükümetine bağlı Yeni ve Gelişmekte Olan Solunum Virüsü Tehditleri Danışma Grubu (Nervtag) üyesi Dr. Müge Çevik, Sars-Cov-2 virüsünün şimdiye kadar 4000'den fazla mutasyonunun tespit edildiğini söyledi. Guardian gazetesinin haberine göre Çevik, 'yalnızca birkaçının önemli mutasyonlar olduğunu' ifade etti.
Hükümetin baş danışmanı Whitty de, koronavirüsün yeni mutasyonunun bulaştırma katsayısı olan R değerini 0.4 oranında artırabileceği uyarısında bulundu.
Danışma grubu Nervtag'in Pazar günü yayımladığı açıklamada, 'değişime uğrayan virüsün diğer değişim gösteren türlere kıyasla bulaşıcılığında artış olduğunu' belirtti ama bilim insanları, verilerin henüz ilk aşama bulgular olduğunu ve modellemeye dayandırıldığını ifade etti.
Guardian gazetesinin haberine göre Dr. Çevik, bulguların, aktarılan verilerin kalitesi ve miktarına bağlı olduğunu söyledi ve "Şimdilik rastlantılar bir bağ kuramayız, bu sadece birleşimin etkisi" dedi.
BİR ÖNCEKİ VİRÜSTEN DAHA MI TEHLİKELİ?
University College London'dan Prof. Andrew Hayward, yeni mutasyonun ne kadar kaygı verici olduğu sorusuna şu yanıtı veriyor: "Sanıyorum, virüsün değişime uğrayan bu türünün daha büyük bir pandemiye neden olma ihtimalini bilecek kadar yeterli bilgiye sahibiyiz, daha önce öngördüğümüzden çok daha kötü."
Hayward'a göre yeni tür virüsün bulaşıcı etkisindeki artış, mevcut can kayıpları oranı da göz önünde bulundurulduğunda "çok daha fazla ölüme neden olabilir."
Prof. Noakes de "Gelecek birkaç ay içinde, daha esnek davranabilmemiz için yeterli aşı sağlanana kadar, kısıtlamaların dengelenebileceğini düşünüyorum" diyor.