Ekonomiye ilişkin düzenlemeler içeren Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda kabul edildi. Komisyondan geçen 52 maddelik torba yasa teklifine göre, öğrenim kredisi borcunun faizsiz ödenmesine ve Kur Korumalı Mevduat uygulamasının 31 Aralık 2023'e kadar uzatılmasına karar verildi. Ayrıca, BDDK’ya bir banka ya da banka grubu için faaliyet konuları bazında sınırlama veya kısıtlama getirmek suretiyle faaliyet izni verme yetkisi verildi.
KYK BORCU FAİZSİZ ÖDENECEK
Teklif sonucu Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurt Hizmetleri Kanunu'nda yapılan değişiklikle, öğrenim kredisi alanlar borçlarını, aldıkları miktar kadar ödeyecek.
Öğrenim kurumundan mezun olan ya da herhangi bir nedenle öğretim kurumuyla ilişiği kesilenler, 2 yıl sonra başlamak üzere, kredi aldığı kadar sürede ve aylık dönemler halinde borcunu ödeyecek.
Borçlu borcunu erteleme talebinde bulunduğunda, borçlunun çalışmadığının SGK'den teyit edilmesi halinde, ilk yıl herhangi bir ilave olmadan, sonraki yıllarda ise her yıl için verilen miktara yüzde 10 eklenerek kredi borcu hesaplanacak. Ancak ilgili yılda TÜFE'nin yüzde 10'dan az olması halinde TÜFE uygulanacak. Erteleme işlemi en fazla üç defa yapılabilecek.
Ödemenin askerlik dönemine denk gelmesi halinde, borçlunun talebi üzerine herhangi bir ilave yapılmaksızın askerlik döneminin sonuna kadar kredi borcu ertelenecek.
Maddi veya hukuki nedenlerle takibinde yarar bulunmayan ve yılları bütçe kanunlarında gösterilen miktarları aşmayan kredi borçları terkin edilecek.
Katkı kredisi borcu ödemelerinde de bu esaslar uygulanacak.
Süresinde ödenmeyen taksitlere, vadesinden itibaren gecikme zammı hesaplanacak. Taksitlerin, son taksitin vade tarihine kadar ödenmemesi veya eksik ödenmesi halinde, ödenmeyen taksit tutarları takip edilmek üzere ilgili vergi dairesine bildirilecek. Taksitler için zamanaşımı süresinin belirlenmesinde, son taksitin vade tarihi esas alınacak. Vergi dairelerince bu alacaklarla ilgili olarak yapılan tahsilatlar, takip eden ayın sonuna kadar Gençlik ve Spor Bakanlığına aktarılacak.
Öğrenimi sırasında veya öğrenimden sonra ölenlerin veya yüzde 90 ve üzeri engel sahibi oldukları tam teşekküllü bir hastanenin sağlık kurulu tarafından tespit edilenlerin kalan borçları terkin edilecek.
Kredi alan veya kredi borcunun ödeme zamanı henüz başlamamış kişilere, öğrenim ve katkı kredisi olarak verilen tutarlara endeks hesaplanmayacak. Kredi geri ödemesi süren veya borçları vergi dairesine takip için bildirilmiş olan kişilere, öğrenim ve katkı kredisi olarak verilen tutarlara ilave edilmiş endeks tutarları terkin edilecek.
Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten önce tahsil edilen tutarlar iade edilmeyecek ve vergi dairesine takip için bildirildiği halde henüz tahsil edilmemiş kredi taksitleri içerisindeki endeks tutarları terkin edildikten sonra bakiye taksitler vadesinde ödenmediği takdirde takip edilmeye devam olunacak.
EVDE BAKIM YARDIMI ÖDEMELERİ GERİ ALINMAYACAK
65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun'da yapılan değişiklikle, gerçeğe uygun olmayan sağlık kurulu raporu kullanımı nedeniyle yapılan ödemeler hariç, bu kanun kapsamındaki kişilere bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihe kadar yersiz ödenen ve geri alınması gereken aylıklar ile bunlardan doğan ceza ve faizler silinecek.
İlgililer hakkında herhangi adli, idari ve icrai takibat yapılmayacak. Yersiz ödemeler kapsamında maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce idare tarafından yapılan tahsilatlar, ilgililerine iade edilmeyecek.
Turizmi Teşvik Kanunu'nda yapılan değişiklikle, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yapılan ücretsiz girişli günübirlik tesisler, münhasıran Bakanlık Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğü veya iştiraki şirketler tarafından işletilebilecek, üçüncü kişilere devredilemeyecek ve işlettirilemeyecek.
Sosyal Hizmetler Kanunu'na eklenen geçici maddeyle, gerçeğe uygun olmayan belge ve sağlık kurulu raporu kullanımı nedeniyle yapılan ödemeler hariç fazla, yersiz ödenen ve geri alınması gereken evde bakım yardımı ödemeleri ile bunlardan doğan faizler terkin olunacak. Yürürlük tarihinden önce bu kapsamda tahsil edilmiş olan tutarlar bakımından ilgili kişiler lehine hiçbir şekilde alacak hakkı doğmayacak ve yapılmış olan tahsilatlar iade edilmeyecek.
KISA ÇALIŞMAYA İLİŞKİN DÜZENLEME
İşsizlik Sigortası Kanunu'nda yapılan düzenlemeyle Covid-19 sebebiyle işverenlerin yaptıkları zorlayıcı sebep gerekçeli kısa çalışma başvurularının alınması, değerlendirilmesi ve ödenmesine ilişkin işlemler ile nakdi ücret desteği işlemleri hakkında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile İş ve İşçi Bulma Kurumu personeline herhangi bir sorumluluk yüklenemeyecek.
Bu kapsamda Covid-19 sebebiyle ödenen kısa çalışma ödeneği ile nakdi ücret desteği ödemelerinde hatalı işlemlerden kaynaklanan fazla ve yersiz ödemeler ile nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin başvuruda bulunduğu işveren tarafından fiilen çalıştırıldığının tespiti halinde işverene uygulanan idari para cezalarından, bu maddenin yürürlük tarihi itibarıyla tahsil edilmemiş olanlar terkin edilecek. Tahsil edilenler iade veya mahsup edilemeyecek.
Bu alacaklarla ilgili başlatılmış takip ve tahsil işlemlerine devam edilmeyecek, yargı mercilerine intikal etmiş olan dosyalarda kurum ve bakanlık aleyhine yargılama giderine hükmedilmeyecek. Kısa çalışma uygulanan dönemde işveren tarafından işçi çıkarılmasına istinaden oluşan fazla ve yersiz ödemeler ile ceza soruşturmasına veya kovuşturmasına konu olmuş kısa çalışma ödeneği ile nakdi ücret desteği ödemeleri bu madde kapsamı dışında olacak. Ceza soruşturması veya kovuşturması sonucu kovuşturmaya yer olmadığına dair karar veya beraat kararı verilenler hakkında bu madde uyarınca terkin hükümleri uygulanacak.
HİZMET SAĞLAYICILARLA İLGİLİ BDDK'YA YETKİ
Teklife göre, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK), bir banka ya da banka grubu için faaliyet konuları bazında sınırlama veya kısıtlamalar getirmek suretiyle faaliyet izni vermeye yetkili olacak.
Bankaların müşterilerine sundukları hizmetlerin güvenli ve kesintisiz bir şekilde sürdürülmesinde önemli yeri bulunan hizmet sağlayıcıların uymaları gereken usul ve esasları belirleme yetkisi BDDK'ye veriliyor.
En az beş banka ya da finansal kuruluş tarafından kurulacak şirketlerin tabi olacağı usul ve esasları belirleme yetkisi de Kurulda olacak.
Mevduat bankalarının katılım fonu kabulü, finansal kiralama işlemleri; katılım bankalarının mevduat kabulü; kalkınma ve yatırım bankalarının ise mevduat kabulü ve katılım fonu kabulü gibi faaliyetlerde bulunmaları ve faaliyet sınırlamaları veya kısıtlamalarına uymamaları halinde, bir milyon liradan ve menfaat sağlanmış olması halinde sağlanan menfaatin iki katından az olmamak üzere, kısıtlama ve sınırlamalara aykırılık teşkil eden tutarın yüzde yüzüne kadar idari ceza verilecek.
Sosyal Güvenlik Kurumu'un taşınmazlarının elektronik ortamda satışı da dahil olmak üzere her türlü satışı ve diğer iş ve işlemlerin yürütülmesine ilişkin usul ve esaslar, Kurumca çıkarılan yönetmelikle belirlenecek.
Teklifle, 2022 yılında götürü bedel üzerinden hizmet alım sözleşmesi yapılmış kamu üniversite sağlık hizmeti sunucularının Sosyal Güvenlik Kurumuna 31 Aralık 2022'ye kadar verdikleri tedavi hizmetlerine ilişkin toplam tahakkuk tutarının götürü bedel sözleşme tutarından düşük olması durumunda, aradaki farkın terkin edilmesini öngörüyor. Terkin edilen tutar, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bütçesine bu amaçla tahsis edilecek ödenekten karşılanacak.
KUR KORUMALI MEVDUAT 31 ARALIK 2023'E UZATILIYOR
Teklifle 2022 yılı sonuna kadar yabancı paraların ve altın hesabı bakiyelerinin Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi kapsamında, dönüşüm fiyatı üzerinden Türk lirasına çeviren mükelleflerin bu kapsamda açılacak mevduata tahakkuk ettirilecek faiz ve kâr payları ile diğer kazançları istisna kapsamına alınıyor.
Düzenleme ile Türk lirasına çevrilmesi gereken yabancı paraların ve altın hesabı bakiyelerinin Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi kapsamında dönüşüm fiyatı üzerinden Türk lirasına çevrilmesi gereken son tarih 31 Aralık 2023 olarak belirlenecek.
Cumhurbaşkanına, istisnayı, 31 Aralık 2023 tarihine kadar her bir geçici vergi veya yıllık hesap dönemleri sonu itibarıyla kurumların bilançolarında yer alan yabancı paralar için ayrı ayrı veya birlikte uygulatma konusunda yetki veriliyor.
KARŞILIKSIZ ÇEK VE PROTESTO EDİLMİŞ BORÇLAR
Karşılıksız çıkan çeki protesto edilmiş, senet, kredi kartı ve diğer kredi borçlarını zamanında ödeyemedikleri için Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezine bildirilen kişilerin ve kredi müşterilerinin, borçlarının ödenmesi geciken kısmının 1 Haziran 2023'e kadar tamamının ödenmesi veya yeniden yapılandırılması halinde geçmiş ödeme performanslarına ilişkin olumsuz kayıtları dikkate alınmayacak. Bu borçların anapara veya taksit ödeme tarihi 1 Ekim 2022'den önce olacak.
Kredi kuruluşları ve finansal kuruluşların mevcut kredileri yeniden yapılandırması veya yeni kredi kullandırması, bu kuruluşlara hukuki ve cezai sorumluluk doğurmayacak.
TURİZM PAYI
Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'da yapılan değişiklikle idari para cezası alt ve üst sınırları güncelleniyor. Alt ve üst sınırları belirtilen idari para cezalarının uygulanmasında Ticaret Bakanlığınca ceza tutarı belirlenirken işlenen kabahatin haksızlık içeriği, tekrarı ve sayısı, kabahat dolayısıyla elde edilen menfaatin ve neden olunan zararın büyüklüğü ile failin kusuru ve ekonomik durumu gibi hususlar dikkate alınacak.
Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansının karar alma organı olan Yönetim Kurulu Başkanı, Tanıtma Genel Müdürlüğünden sorumlu Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı olacak. Kamu-özel sektör iş birliği ile yönetilen ve ağırlıklı olarak seçimle iş başına gelen özel sektör temsilcilerinden oluşan Yönetim Kurulunun Bakanlık turizm işletmesi belgeli bileşik tesisler ve konaklama tesislerinin bulundukları bölgelerdeki sayıları dikkate alınarak Marmara, Akdeniz ve Ege bölgelerinin temsilci sayıları artırılıyor. Turizm işletme belgeli yeme içme ve eğlence tesisleri ile deniz turizmi tesisleri de ülke çapında seçimle 3 yıl süreyle belirlenecek bir üyeyle temsil edilecek.
Turizm payı alınan işletmelerin turizm payı oranları azaltılıyor. Buna göre, turizm payı, bileşik tesisler ile konaklama tesislerinden, Bakanlıktan belgeli yeme-içme ve eğlence tesislerinden ve deniz turizmi tesislerinden binde 7,5 yerine binde 5; seyahat acenteleri ve hava yolu işletmelerinden on binde 7,5 yerine on binde 5 oranında alınacak. Bu düzenleme, 1 Ocak 2024 tarihinde yürürlüğe girecek.
ŞANS OYUNLARI
Milli Piyango Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'de yapılan değişiklikle, eşya piyangosu ve çekiliş düzenlemek isteyen başvuru sahiplerince alınan izin bedelleri düzenleniyor.
Buna göre, karşılığı nakit olmayan piyango düzenleme izni için 2 bin lira başvuru bedeli alınacak. Yapılan inceleme sonucunda izin verilmesi kararlaştırılan piyangolarda taahhüt edilen ikramiye, ödül veya benzeri menfaatlerin toplam rayiç bedelinin yüzde 15'i için ayrıca izin bedeli alınacak. Yurt dışından ithal edilen veya başka gerçek ve tüzel kişiler tarafından üretilen, temin edilen ya da ticaretine konu edilen mal ve hizmetlerin ikramiye olarak konulması halinde bu oran iki katı olarak uygulanacak. Kamu kurum ve kuruluşları ile vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve kamu yararına çalışan dernekler tarafından düzenlenecek piyangolardan ise başvuru veya izin bedeli alınmayacak. Başvuru bedeli, yeniden değerleme oranında takvim yılı başından geçerli olmak üzere artırılarak uygulanacak.
Teklifle, illegal şans oyunlarının önüne geçilmesi amaçlanıyor.
Bu bağlamda her türlü eşya piyangosu, şans oyunları ve müşterek bahis veya benzeri oyunları oynatanlar ya da oynanmasına yer veya imkan sağlayanlar, 3 yıldan 5 yıla kadar hapis ve on bin güne; yurt dışında oynatılan her türlü eşya piyangosu, şans oyunu, müşterek bahis ve benzeri oyunlara internet yoluyla ve sair suretle erişim sağlayarak Türkiye'den oynanmasına imkan sağlayanlar 4 yıldan 6 yıla kadar hapis ve 5 bin güne; her türlü eşya piyangosu, şans oyunları ve müşterek bahis veya benzeri oyunlarla bağlantılı olarak para nakline aracılık edenler, 3 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 5 bin güne; kişileri reklam vermek ve sair surette her türlü eşya piyangosu, şans oyunları ve müşterek bahis veya benzeri oyunları oynamaya teşvik edenler, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve 3 bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılacak.
Fiziki veya elektronik ortamlar üzerinden üçüncü kişilerce düzenlenen her türlü eşya piyangosu, şans oyunları ve müşterek bahis veya benzeri oyunları oynayanlara, mahallin en büyük mülki idare amiri tarafından 5 bin liradan 20 bin liraya kadar idari para cezası verilecek.
Gerekli izni alan ancak çekilişleri yapmayanlar, çekiliş sonuçlarını ilan etmeyenler, taahhütlerini yerine getirmeyenler 2 aydan 2 yıla kadar hapis ve 3 bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılacak.
Belirlenen suçların işlendiği iş yerleri mahallin en büyük mülki idare amiri tarafından ihtarda bulunulmaksızın 3 aya kadar süreyle mühürlenerek kapatılacak. İş yeri açma ve çalışma ruhsatına sahip iş yerlerinin ruhsatları, mahallin en büyük mülki idare amirinin bildirimi üzerine ruhsat vermeye yetkili idare tarafından 5 iş günü içinde iptal edilecek.
Bu suçlarla bağlantılı olarak şans oyunları, her türlü eşya piyangosu, müşterek bahis veya benzeri oyunların oynanmasına tahsis edilen veya oynanmasında kullanılan ya da suçun konusunu oluşturan eşya ile bu oyunların oynanması için ortaya konulan veya oynanması suretiyle elde edilen her türlü mal varlığı değeri, Türk Ceza Kanunu hükümlerine göre müsadere edilecek.
TAKİP TUTARI 2 BİN LİRA VE ALTINA DÜŞEN ALACAKLAR
İşverenler tarafından çalışanlara elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olmak üzere 30 Haziran 2023 tarihine kadar ilave olarak yapılan aylık 1000 lirayı aşmayan ödemeler, prime esas kazanca dahil edilmeyecek ve bu tutar üzerinden gelir vergisi hesaplanmayacak.
Teklifle, bakiye takip tutarı 2 bin lira ve altına düşen icra takibindeki alacakların tasfiye edilmesi amaçlanıyor.
İcra takibi başlatılmış bulunan, borçlusu gerçek kişi olan ve her bir icra dosyası itibarıyla asıl alacak ve ferileri dahil icra takibi başlatıldığı tarihteki takip tutarı 2 bin lirayı aşmayan alacaklar ile bu tutarın üzerinde takip başlamış olmakla birlikte 15 Ağustos 2022 tarihi itibarıyla dosyada yapılmış tahsilatlar nedeniyle bakiye takip tutarı 2 bin lira ve altına düşen alacaklar; alacaklıların feragat ettiklerini belirtir dilekçeyle vazgeçerek icra takiplerini sonlandırmaları koşuluyla küçük alacak kapsamına alınacak.
Böylece küçük alacak olarak tanımlanan alacaklarından feragat eden mükelleflere, bu alacaklarını Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre değersiz alacak kabul ederek kayıtlarından çıkarma imkanı sağlanacak.
COVID CEZALARI
Covid-19 salgınının yayılmasını önlemek amacıyla 11 Mart 2020 tarihinden itibaren verilen ve ilgilisine tebliğ edilmemiş olan idari para cezaları tebliğ edilmeyecek. Tebliğ edilmiş olan cezaların tahsilinden vazgeçilecek. Bu maddenin yürürlük tarihinden önce işlenen söz konusu kabahatler için idari para cezası verilmeyecek, tahsil edilmiş olan idari para cezaları ise iade edilmeyecek.
ANAYASA MAHKEMESİ BAŞKAN VE ÜYELERİNİN GÖREV SÜRELERİ
Komisyonda teklife AK Parti Trabzon Milletvekili Salih Cora'nın önergesiyle bir madde de ihdas edildi.
Teklifle Anayasa Mahkemesi'nin, zorunlu emeklilik yaşından önce görev süresi dolan başkanı ve Yargıtay, Danıştay, Sayıştay Başkan ve üyeleri arasından seçilen üyeleri herhangi bir işleme gerek olmaksızın ve boş kadro şartı aranmaksızın, kalan görev sürelerini tamamlamak üzere geldikleri üyelik görevine geri dönecekler, boşalan ilk üye kadrosu kendilerine tahsis olacak.
Yükseköğretim kurumlarından seçilenler, talepleri üzerine Yükseköğretim Kurulu tarafından ayrıldıkları Yükseköğretim Kurumuna veya uzmanlık alanlarına göre talep ettikleri 3 yükseköğretim kurumundan birine atanacaklar.
Üyeliğe en az 5 yıl raportörlük yapmış Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından seçilenler ile birinci sınıf hakim ve savcılar arasından seçilenlerin görevlerinin sona erdiği tarihi izleyen bir ay içinde Hakimler ve Savcılar Kuruluna yazılı dilekçe ile başvurmaları durumunda atamaları en geç bir ay içinde, adli hakim ve savcılık mesleğinden üyeliğe seçilenler için adli yargıda, diğerleri için idari yargıda tercih ettikleri üç ayrı yerden birinde uygun görülecek hakimlik veya savcılık görevine yapılacak.
Üyeliğe üst kademe yöneticileri veya serbest avukatlar arasından seçilenler ile görevlere atanmak istemeyenler, görevlerinin sona erdiği tarihi izleyen bir ay içinde TBMM Başkanlığına yazılı dilekçeyle başvurmaları durumunda en geç bir ay içinde TBMM Başkan Başmüşaviri kadrolarına atanacaklar.
Görevi sona eren üyelerin yeni görevlerine atamaları gerçekleşinceye kadar, özlük hakları mahkeme tarafından karşılanmaya devam edecek. Mahkeme üyelerinin mahkemede geçirdikleri süreler ve yeni görevlerinde tabii oldukları kanun hükümlerine göre hizmetlerinde değerlendirilecek.
Yaş haddine kadar görevlerine devam etmeleri öngörülen üyelerden yaş haddini doldurmadan kendi isteğiyle üyelikten çekilenler de düzenlemeye tabi olacak. Bu hükümler 1 Ekim 2022'den itibaren uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.