Buna göre, başkan doğrudan kanun yapabilecek, yeni sisteme geçmeden bakanları görevden alıp partisiyle bağ kurabilecek. Başkanın hükümetinin güvenoyu alması, atanan bakanların Yüce Divan'da yargılanması ise tartışma yarattı.
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin “Fiili durum hukuki boyut kazanmalıdır” çıkışının ardından AKP ile MHP arasında başlayan başkanlık görüşmelerinde ‘pazarlık’lar sürerken, uzlaşılan maddelere ilişkin bilgiler de ortaya çıkmaya başladı.
AKP ve MHP, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi dışında, dışarıdan atanan Bakanların olası yargılamalarının Yüce Divan’da yapılması, yeni sistemin devreye gireceği 2019 yılı öncesinde Cumhurbaşkanı’nın bakanları görevden alabilmesi ve partisiyle bağını kurabilmesi konusunda anlaşma sağladı.
Başkanlık sistemi hükümetinin denetimi için soruşturma mekanizmalarının kullanılması, büyükelçi atamalarının TBMM onayına sunulması ve HSYK ile Anayasa Mahkemesi üyelerinin atanmasındaki yarı yarıya oranının TBMM yönünde revize edilmesi de üzerinde anlaşma sağlanan maddeler arasında bulunuyor.
Başkan doğrudan kanun yapabilecek
AKP’nin MHP heyetine sunduğu ve ‘Cumhurbaşkanlığı’ adı altında getirilmesi planlanan Başkanlık Sistemi’ni içeren 14 maddelik mini Anayasa paketinde iki partinin anlaştığı maddeler arasında, Başkan’ın doğrudan kanun yapmasına yetki tanıyacak ‘Cumhurbaşkanlığı kararnamesi’ de bulunuyor. İki parti arasında varılan uzlaşmaya göre, Başkan, kanunla düzenlenen alanlarda da kararname çıkartabilecek.
Anayasa Mahkemesi’nin denetiminde olacak kararnamelerin yalnızca, ‘özlük hakların yeniden düzenlenmesi’ konusunda çıkartılmayacağı ifade ediliyor.
Yüce Divan’a sevk için 367 yetecek
İki parti arasında kısmi anlaşmanın sağlandığı ancak henüz tam olarak uzlaşılamayan maddeler arasında ‘Yüce Divan’a sevk’ maddesi yer alıyor. AKP’nin sunduğu teklifte Başkan’ın Yüce Divan’a sevki konusunda üç aşama öngörüldü ve önergedeki sevk oranları konusunda çıkan krizin ardından kısmi revizyona gidildi.
Buna göre, daha önce 413 oyla Başkan’ı Yüce Divan’a göndermek isteyen AKP, önergenin verilmesini üye tam sayısının üçte biri, soruşturma komisyonu kurulmasını beşte üçü, Yüce Divan’a sevki ise üçte iki oyla yapılmasını önerdi. Böylece Başkan’ın 413 oyla Yüce Divan’a sevk edilmesi sayısı görüşmelerin ardından 367’ye çekildi.
Bakanların vekil gibi yargılanmasına ret
MHP, AKP’nin milletvekili olmadan Bakan yapılan isimlerin milletvekili gibi yargılanmasını öngören maddesine itiraz etti.
AKP’nin önerisinde dışarıdan atanacak bakanlar Yüce Divan’da yargılanmayacaktı. MHP, Bakanlar için Yüce Divan mekanizması konulmasını istedi. AKP, yapılan ikili görüşmelerin ardından bu teklifi kabul etti. Bakanların Yüce Divan’a sevki için en fazla 367 oy aranması planlanıyor.
Güvenoyu: AKP istemiyor, MHP tartışıyor
Yeni sistemde TBMM’de ‘güvenoyu’ ve ‘gensoru’ görüşmelerinin ne olacağı konusunda ise tartışmalar sürüyor.
MHP, yeni sistemde Başkan’ın hükümetinin TBMM’den güvenoyu almasını istedi. AKP ise hükümetin TBMM’den güvenoyu almasına gerek görmediğini MHP kurmaylarına iletti. AKP’nin önerisine göre Hükümet, güvenoyu almayacak, gensoru ile düşürülemeyecek. Denetim için sadece soruşturma ve araştırma mekanizmaları kullanılacak.
Büyükelçileri TBMM atayacak
Görüşmelerde Başkan’ın ‘atama’ yetkileri konusunda da uzlaşma sağlanmaya çalışılıyor. MHP, Cumhurbaşkanı’nın atama yetkilerinin TBMM ile paylaşılmasını istiyor. MHP’nin AKP’ye sunduğu büyükelçi atamalarının TBMM onayına sunulması teklifinin kabul edildiği kulislerde konuşulanlar arasında.
Başkan’ın, HSYK ve Anayasa Mahkemesi üyelerinin atanmasındaki yarı yarıya oranın da TBMM lehine değiştirilmesi planlanıyor.
***
Başkan olmadan başkan yetkisini alacak
AKP’nin sunduğu teklifte yeni sisteme 2019 yılında geçilmesi planlanıyor. İki parti arasında yapılan görüşmeler arasında 2019 yılı öncesinde mevcut Cumhurbaşkanı’nın yetkileri de bulunuyor. Buna göre, mevcut Cumhurbaşkanı’nın 2019 yılına kadar yeni sistemde Başkan’ın elde edeceği yetkilerden bazılarını kullanabilmesi planlanıyor. Bunlar arasında, Cumhurbaşkanı’nın bakanları görevden alabilmesi ve partisiyle bağını kurabilmesi de bulunuyor.
Cumhurbaşkanlığı kararnamesi konusunda ise anlaşmazlık bulunuyor. AKP, kararname çıkarma yetkisinin 2019’dan önce kullanılması gerektiğini savunurken, MHP’nin buna karşı çıktığı ifade ediliyor.