AKP ve MHP ortaklığı ile TBMM gündemine getirilen anayasa değişikliği bugün Meclis Genel Kurulu'na gelecek. ‘Türk tipi başkanlık’ öneren değişiklik Ocak ayının tamamına yayılacak önemli bir tartışmaya da neden olacak.
Partiler bu süreçte bir yandan Genel Kurul sürecini örgütlerken diğere yandan da olası bir referandum kampanyasına start vermeyi amaçlıyor.
AKP: ‘CHP-HDP bloku’ algısı yaratacak
Başkanlık sürecine MHP'nin ortak olacağını açıkladığı ilk andan itibaren AKP'nin taktiği de şekillenmiş oldu. AKP, hem Genel Kurul hem de referandum sürecinde kullanacağı argümanı da belirlemiş oldu. AKP, özetle seçmene "bir yandan AKP-MHP ittifakı diğer yandan da CHP-HDP ittifakı var" diyecek ve buna göre oy isteyecek. Kamuoyu araştırma şirketlerine göre bu aşamada artan terör eylemlerinin AKP'nin söyleminin toplumda daha rahat etki etme şansı bulunuyor.
Burada iki mesele AKP'nin taktiğini boşa çıkarabilir. Birincisi MHP'de yaşanacak fireler. Bu fireler olası bir referandumu engellemeye yetmezse bile tabanda yankı bulabilir ve AKP'nin blok siyasetini boşa düşürebilir. İkincisi ise CHP'nin izleyeceği referandum taktiğidir.
CHP: ‘Anayasa ülkeyi böler’ diyecek
Teklifin bir rejim değişikliği, tek adam diktatörlüğü anlamına geleceği CHP'nin en temel itiraz noktası olacak. Bununla birlikte AKP'nin referandum taktiğini boşa çıkarmak için başka bir hamle daha yapacak.
Aslında Anayasa değişikliği daha TBMM'de komisyonlara gelmeden önce CHP mesajını Adana mitingi ile vermiş oldu. Adana'da gerçekleşen CHP mitinginin ana sloganı "ülkeyi böldürmeyeceğiz" olarak belirlendi. CHP, hem Genel Kurul hem de referandum döneminde yapacağı çalışmaları esas olarak anayasa değişikliğinin bölünmeyle sonuçlanacağı üzerinden kurgulayacak.
Bu bölünmenin sadece toplumsal bir bölünmeyle sınırlı kalmayacağı, aynı zamanda siyasi ve coğrafi bir bölünmenin de önünü açacağının halka anlatılması için başkanlık modellerine dair çalışmalar yaptığı biliniyor. Özellikle başkanlık modellerinin nerdeyse tamamının iki meclis ve eyalet sistemine dayanır olması CHP'nin sık kullanacağı argümanlardan biri.
MHP: ‘Utangaç' evet
Anayasa değişiklik teklifi belki de en büyük zararı MHP'ye verdi. Neredeyse partiyi bölünmenin eşiğine getirdi. Devlet Bahçeli resmi bir bölünmenin önüne geçmek için MHP'nin en temel kuralı olan lidere itaat ilkesini bile esneterek "Benim bir oyum var" açıklamasını yapmak zorunda kaldı.
MHP kulislerine göre yaşanan bu dalgalanmayı sadece parti içi muhalefete bağlamak doğru değil. En az bu gerekçe kadar etkili olan bir başka konu da dış politika ve Kürt sorununda AKP yönetimine duyulan derin endişe. Rusya ile girilen yakın ilişki, Irak merkezi hükümeti ile başlayan ve 20 Ocak sonrası ABD’de devam edeceği anlaşılan görüşme trafiği MHP tabanında tereddütlerin artmasına neden oluyor. Kulislerde MHP üst yönetiminin, "AKP ve Erdoğan'a kefil olma görüntüsü" konusunda tabanın endişelerini Bahçeli'ye de ilettikleri söyleniyor.
Partiler en az fire peşinde
Kuşkusuz Anayasa değişikliğinin halkın önüne gitmesi için TBMM Genel Kurulu'nda 330 oyu alması gerekecek. AKP-MHP ortaklığının Meclis’teki varlığına bakarsak sorun yok gibi görünüyor. Ama MHP'den peş peşe gelen "hayır" açıklamaları AKP içinde var olan parti içi muhalefet endişesi bu rahat tabloyu bozuyor.
Görünen o ki; değişiklik önerisi Genel Kurul’dan bile bıçak sırtı bir "evet" alacak. Burada sonucu da MHP değil AKP belirleyecek. MHP'nin durumu neredeyse netleşti. İhraçlarla birlikte en az 15 vekilin hayır oyu vermesi bekleniyor. AKP fire vermezse yine sorun yok. Ama AKP yönetiminin açık oy baskısına bakılırsa burada da ciddi güvensizlik var.
İkinci tur belirler
AKP yönetimi bir blokla arşı karşıya kalacağını düşünmüyor. Bireysel itirazlar olasılığı üzerine çalışıyor. Bunun için de "itirazlarınızı birinci turda gösterin" diyerek mesaj da verdi. AKP'yi yakından izleyen meslektaşlarımıza göre hayır verecek milletvekilleri ilk turda rengini belli ederek dikkatleri üstlerine çekmek istemiyor. Birinci turda çıkacak hayır oyları sonucunda vekillere baskı ve açık oylamaya zorlama gibi yöntemlerle karşı karşıya kalınacağı çok açık. Esas olarak vekiller tercihlerini ikinci turda gösterecek. Bu anlamıyla ilk tur oylamalar bir anlamda ısınma turu olacak.
***
Halk sandığa gitmeden bölünecek
AKP yanlısı kamuoyu araştırma kurumlarının sonuçları dahil olmak üzere hiçbir anketten ezici bir “evet” tercihi çıkmadığı görülüyor. Üstelik önemli bir bölümüne göre hâlâ halkın yarısından fazlası başkanlık modelini istemiyor.
Tüm bu sonuçları dikkate aldığımızda sonucun ne olacağını bugünden söylemek mümkün değil. Ama bilinen bir gerçek var ki Anayasa referandumunda çıkan sonuçlar birbirine çok yakın olacak. Toplum neredeyse yarıdan ikiye bölünecek. Bu anlamıyla basit bir oylama olarak görülmeyeceği çok açık. Türkiye’nin yönetim biçimine dair bir değişiklik toplumun yarısının muhalefetine rağmen gerçekleşmiş olacak.