Sigaradan bir nefes çekilince 10 saniyede nikotin beyne ulaşıyor ve keyif veren dopamin ile noradrenalin salınımı başlıyor. Sigara bırakıldıktan sonra ise felç ve kalp krizi riski, ancak 15 yıl sonra, sigara içmeyen biriyle aynı seviyeye inebiliyor.
Türkiye’de 2003 yılında %32 olan sigara kullanım oranı, son on yılda yapılan kampanyalar ve sigaranın zararları konusundaki bilinçlendirme çalışmaları sayesinde %21 oranına gerilemiş durumda.
Rakamlar sigaraya karşı açılan savaşta başarılı olunduğunu gösterse de Türkiye yetişkinler arasında %21’lik kullanım oranıyla OECD ülkeleri arasında hala alt sıralarda.
7-13 Nisan Dünya Sağlık Haftası dolayısıyla Türkiye’deki sigara kullanım oranlarına dikkat çeken Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Firuz Çelikoğlu, “OECD ülkeleri arasında İsveç, İzlanda, Avustralya ve ABD günlük sigara içme düzeyi en düşük olan ülkeler sıralamasında önlerde yer alıyor” diyor.
BAĞIMLILIĞA YOL AÇAN MEKANİZMA NASIL İŞLİYOR?
“Sigarayı bırakmak, sağlıklı bir yaşam sürmek için atabileceğiniz en önemli adımdır” diyen Prof. Çelikoğlu, sigaranın insanı nasıl adım adım bağımlılığa sürüklediğini şöyle anlatıyor:
Sigaradan bir nefes çekilmesini takiben 10 saniye içinde nikotin beyne ulaşır.
Nikotin beyne ulaşır ulaşmaz keyif veren, konsantrasyonun ve hafıza yeteneklerinin artmasını sağlayan dopamin ve noradrenalin salgılanmasına yol açar.
Bu keyif verici etkiler, kişiyi sigara içmeye devam etmeye yönlendirir. Böylece kısa sürede nikotine bağımlılık gelişebilir.
Sürekli ve düzenli sigara içildiğinde, beyin nikotinin birçok etkisine tolerans geliştirir. Böylece beyin, normal fonksiyonlarını geliştirmek için, nikotine gereksinim duymaya başlar.
Nikotin düzenli alınmadığı zaman ise, “Nikotin Yoksunluk Sıkıntısı” ile karşılaşılır. Bu nikotin yoksunluk sıkıntıları, ortaya çıkan etkilerin önüne geçilmesi ya da onların üstesinden gelinebilmesi için, kişiyi sigara içmeye zorlar.
SİGARAYI BIRAKMAK İÇİN İSTEMEK YETERLİ Mİ?
Prof. Çelikoğlu’na göre, istekli olmak; sigarayı bırakabilmek için önemli ama tek başına yeterli değil. Herhangi bir yardım almadan, kendi iradesiyle sigarayı bırakmaya çalışanların sadece %2’si başarılı olabiliyor.
Tıbbi tedavinin, beyindeki bağımlılık merkezlerini hedef aldığını aktaran Çelikoğlu, nikotin replasman tedavisinin, nikotin kesilmesinin neden olduğu psikolojik ve fiziksel yoksunluk sıkıntılarını düzelttiğini söylüyor.
VÜCUT SİGARANIN ZARARLI ETKİLERİNDEN NASIL KURTULUR?
Prof. Çelikoğlu, “Sigarayı bırakmanın sağlığınız üzerindeki etkilerini anında hissedeceksiniz!” diyor ve sigarayı bıraktıktan sonra vücutta meydana gelen değişiklikleri şöyla sıralıyor:
Sigarayı bıraktıktan 20 dakika sonra;
• Kan basıncı ve kalp atışları düzelir.
8 saat sonra;
• Kandaki nikotin ve karbon monoksit seviyesi yarıya düşer.
24 saat sonra;
• Karbonmonoksit vücuttan tamamen atılır. Akciğerler, sigaranın neden olduğu mukusu (balgam) temizlemeye başlar. Kalp krizi riski düşmeye başlar.
48 saat sonra;
• Vücuttaki nikotin tamamen temizlenir.
72 saat sonra;
• Nefes almak kolaylaşır. Enerji seviyesi yükselir.
2 ila 12 hafta sonra;
• Kan dolaşımı daha sağlıklı gerçekleşmeye başlar.
3 ila 9 ay sonra;
• Öksürük ve göğüsteki hırıltı azalır. Nefes alma sorunları iyileşir.
1 yıl sonra;
• Kalp hastalığı riski, sigara içmeye devam eden birinin taşıdığı riskin yaklaşık yarısına iner.
10 yıl sonra;
• Akciğer kanseri riski sigara içmeye devam eden birinin taşıdığı riskin yaklaşık yarısına iner. Kalp krizi riski ise, hiç sigara içmemiş birinin taşıdığı riskle aynı seviyeye iner.
15 yıl sonra;
• Felç geçirme ve kalp krizi riski, hiç sigara içmemiş birinin taşıdığı riskle aynı seviyeye iner.