Sürekli yorgun hissetme, son dönemde yaygınlaşan şikayetler arasında. Konu bugüne kadar derinlemesine incelenmemiş olsa da, bilim insanları giderek artan bu yakınmaya daha yakından bakmaya başladı.
New Scientist'ta yer alan habere göre, ABD Massachussetts'teki Smith Koleji'nden nörobilimci Mary Harrington, sorunun günün saatine göre bedensel bazı aktivitelerimizi düzenleyen biyolojik ya da diğer adıyla sirkadyen saatteki bozulmalardan kaynaklı olabileceğini düşünüyor. Bu bozulmaya ise yanımızdan neredeyse hiç ayırmadığımız telefon ve dizüstü bilgisayarlar ile televizyonların yaydığı yapay ışık neden oluyor.
RETİNAYA ÇARPAN IŞIK MİKTARI SAATİMİZİ AYARLIYOR
Sirkadiyen ritim biyolojik, fizyolojik ve sosyal davranışlarımızın yirmi dört saatlik senkronizasyonundan sorumlu. Dahili zamanlayıcılar günün saatine bağlı olarak nasıl davranmamız gerektiğini anlatıyor.
Üst kayizmatik çekirdek olarak adlandırılan bir ana saat bütün bu süreci kontrol ediyor. Gün boyunca retinaya çarpan ışıkla ilgili üst kayizmatik çekirdeğe bilgi gönderiliyor. Çekirdek de bilgiyi sürekli olarak birden fazla yere iletiyor ve böylece kan basıncı, vücut sıcaklığı gibi fizyolojik olayları düzenleyen hormonlar salgılanıyor.
‘IŞIK MİKTARI UYKUNUN SÜRESİNDEN DAHA ETKİLİ'
Nörolog Harrington, üst kayizmatik çekirdeğin düzgün çalışması durumunda bir insanın sabah gözlerini açtığını, öğleden sonra durgunluk yaşadığını akşam ise artan bir yorgunluk hissettiğini belirtiyor. uykunun süresinin bu döngü üzerinde az bir etkiye sahip olduğunu vurgulayan Harington çevredeki ışık miktarının ise oldukça belirleyici olduğuna dikkat çekiyor.
Harington'a göre akşamları cep telefonları, bilgisayarlar ve televizyonlardan sürekli gelen yapay ışığa maruz kalmak ya da gün içinde yeteri kadar ışık görememek üst kayizmatik çekirdekte karışıklığa yol açıyor ve dolayısıyla vücut saatimizi atlatıyor.
ÇÖZÜMÜ ZOR DEĞİL
"Eğer gündüz saatlerinde uykudan ayılamamış hissediyorsanız gece vakti ise uykunuz gelmiyorsa iyi ayarlanmamış bir biyolojik saat bunun sorumlusu olabilir" ifadelerini kullanan Harington'ın gösterdiği çözüm yöntemleri ise oldukça basit:
Her sabah en az 20 dakikanızı dışarıda geçirin, üst kayizmatik çekirdeğin gündüz modunda kalmasına yol açan aldatıcılardan uzak durmak için ekranları akşam 22.00'den itibaren mutlaka kapatın.
Bir diğer yöntem ise egzersiz. Yorgun hisseden bir insan için kulağa pek hoş gelmese de, egzersizin düzenleyici çekirdeği ‘sıfırladığının' altını çizen Harington, spor yapan kişilerin daha iyi uyuduklarına dair araştırmalara da dikkat çekiyor.
Üstelik düzenli egzersiz, vücuttan enerji çalan fazla yağlardan kurtulmanın da anahtarlarından biri.