Doğalgaza İndirim Yok

Türkiye ve Rusya arasındaki doğalgaz indirimi müzakerelerinde yine hareketli günler yaşanıyor. Enerji Bakanı Taner Yıldız'ın, Rusya'dan yüzde 10.25 indirim alındığı şeklindeki açıklamasına rağmen, BOTAŞ'ın son dakikadaanlaşmayı imzalamadığı ortaya çıktı.

Rus enerji şirketi Gazprom'un, doğalgaz satışında uyguladığı petrole endeksli fiyat formülünün tamamı değil, yalnızca bir bölümüne indirim uygulamak istemesi, Türk tarafının son dakikada anlaşmadan vaz geçmesine yol açtı.

Edinilen bilgilere göre, yüzde 10.25 oranındaki indirim, daha önceki indirimlerin aksine doğalgaz fiyat formülünün tamamı değil, yalnızca bir bileşenine uygulanmak isteniyor. Bu da indirimin etkisini azaltıyor. Enerji Bakanlığı yetkilileri, sorunun çözüleceğine inandıklarını ifade ediyor.

Rusya ile aralık ayından bu yana sürdürülen doğalgaz indirim müzakereleri, Enerji Bakanı Yıldız'ın Şubat sonundaki %10.25 indirim açıklamasına rağmen kilitlenme aşamasına geldi. Gazprom'un, BOTAŞ'a teklif ettiği indirimi, fiyat formülünün değişkenleri etkileyen ana bileşeni Po (P sıfır) yerine, nihai fiyatı oluşturan Pn üzerinden uygulamak istemesi indirim müzakerelerini yeniden kilitledi.

BOTAŞ, bu gelişme üzerine son anda fiyat müzakerelerini sonlandıracak anlaşmayı imzalamaktan vaz geçti. Enerji IQ Bilgi Servisleri'ne değerlendirmede bulunan bir yetkili, yüzde 10.25 oranındaki indirimin daha önceki indirimlerin aksine Po yerine Pn'ye yapılması halinde, yüksek Brent petrol değerlerinde indirim sağlayan bir diğer formül bileşeni olan 'K' değerinin fiyat düşürücü etkisinin de yüzde 10.25 oranında azalacağını söylüyor.

Aynı yetkili, Brent petroldeki artışa paralel olarak Po yerine Pn'ye uygulanacak indirimin Türkiye aleyhine ciddi miktarlarda zarara yol açacağını, petrol fiyatının 100 dolar seviyesinde seyretmesi halinde, Türkiye'nin tüm kontratları bazında toplam zararının 250 milyon doların üzerinde olacağını vurguluyor.

Rusya'dan yılda 30 milyar metreküpe yakın doğalgaz ithal eden şirketler başta olmak üzere, tüm piyasanın odaklandığı fiyat görüşmelerinin sürpriz bir şekilde kilitlenme aşamasına gelmesiyle ilgili doğalgaz sektörü temsilcileri ise "Ruslar kaytarıyorlar. İndirim yapıyorsan, bunu formülün tamamına uygularsın. Normalde, indirim formülün tamamına uygulanıyor. Fakat Ruslar, formülden çıkan sonucun petrol fiyatlarına göre tekrar ayarlanmasına göre indirim uygulamayı teklif etmişler" yorumunu yapıyor. Bir başka sektör temsilcisi de "Formülün sonucuna mı yüzde 10.25, yoksa formülde bazı maddelere mi yüzde 10.25 indirim olacak, o konuda bir uyuşmazlık var. Zeyilname imzalanmadı" diyor. Konuya yakın kaynaklar, anlaşmazlığı tahkime gitmeden çözeceklerine inandıklarını söylerken, bunun sonucunda Türkiye'nin beklentisinin ilk başta açıklanan yüzde 10.25 indirimi almak olduğunu vurguluyor.

Fiyat revizyonu öngörülen süre olan altı ay içerisinde sonuçlanmazsa, alıcı tarafın, yani Türkiye'nin, konuyu tahkime götürme hakkı bulunuyor. 2014 yılının aralık ayı başında Türkiye'yi ziyaret eden Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, gaz fiyatının BOTAŞ için %6 oranında düşürüleceğini açıklamıştı. Türkiye tarafı önce yüzde 15'lik indirim istemişti. Doğalgaz fiyatlarının düşürülmesi, doların rekor kırdığı bugünlerde ekstra önem taşıyor.

Sektör temsilcileri, Rusya'nın Türk Akımı doğalgaz boru hattı projesiyle alakalı veya başka bir konuda bazı talepleri nedeniyle müzakerelerde zorlayıcı tavır takınıyor olabileceğini savunuyor. Bir sektör temsilcisi, Rusya'nın Türk Akımı projesinin olabilmesi için hükümetlerarası anlaşma ve ev sahibi ülke anlaşması gibi anlaşmaların da indirimle aynı anda imzalanmasını istiyor olabileceğini vurguluyor. Söz konusu temsilci, "Nisan'da Meclis kapanıyor. Arada seçimler var. Meclis kapanmadan anlaşmalar yetişmezse, hepsinin çıkması önümüzdeki aralık ayını bulur" diyor. Gazprom, bir süre önce resmi sitesinde, Türk Akımı için iyimser bir takvim öngörerek ilk gaz akışının 2016 yılsonunda başlayacağını açıkladı. Ancak 11 Mart'ta adı açıklanmayan bir Enerji Bakanlığı yetkilisi, Türk Akımı'nın ÇED başta olmak üzere izin süreçlerinin bu yıl içerisinde tamamlanmasının mümkün olmadığı ve ilk gaz akışının 2016 yılı sonunda gerçekleşmeyeceği belirtti.

Diğer yandan, Rusya'dan yıllık 10 milyar metreküp doğalgaz ithal eden yedi özel şirketin 2015 yılı fiyatı üzerinde de henüz anlaşma olmadığı belirtiliyor. Sadece bir şirketin Gazprom'un yeni teklifini imzaladığı, diğerlerinin ise Gazprom'la pazarlıklara devam ettiği öğrenildi. Şirket temsilcileri, "Tek amacımız diğer Avrupa müşterilerinin ödediği seviyede gaz fiyatına ulaşmak" görüşünde. Rusya, önceki yıl 340 dolar olan bin metreküp doğalgazın fiyatını, özel şirketlerle imzaladığı protokol doğrultusunda yüzde 10 azaltarak 306 dolara indirmişti. Bu yılın ocak ayında sona eren protokole göre, Gazprom yaptığı yüzde 10'luk indirimi geri çekip, geçen yıl indirim yaptığı 340 dolarlık fiyatı yüzde 10 daha yükseltti. Böylece, doğalgaz ithalat firmaları bin metreküp doğalgazı Gazprom'dan 374 dolara almaya başladı.