Hepimiz devlete çalışıyoruz!

İşçi ve emekçiler, son yıllarda yüksek enflasyon nedeniyle büyük alım gücü kaybı yaşarken, ele geçen net ücret ve maaşlar yılın ikinci yarısında artan vergi ve kesinti yükü nedeniyle giderek düşüyor. İşçiler ağustos ve eylül aylarında temmuza göre daha düşük ücret alıyor. Ücretler yılın son aylarında artan gelir vergisi yükü nedeniyle giderek düşüyor. Bir yandan pahalılık bir yandan vergi ve kesintiler ücretleri kemiriyor. Gelir vergisi oranlarının yüksekliği, vergi tarife dilimlerindeki adaletsizlik ve asgari ücret vergi istisnasının çalışanlar aleyhine uygulanması yüzünden işçiler yılın ikinci yarısında giderek çok daha fazla vergi veriyor ve net ücretleri düşüyor. Yüksek enflasyon nedeniyle çalışanlar çok daha hızlı biçimde ikinci ve üçüncü vergi dilimlerine giriyor. Çalışanlar nisan ve mayıs aylarında ikinci vergi tarife dilimine (yüzde 20), ağustos ve eylül ayında ise üçüncü tarife dilimine (yüzde 27) giriyor ve ciddi kayıplara uğruyor.

İşçiler perişan

DİSK-AR, adaletsiz vergi ve kesinti yükünü mercek altına aldı. DİSK-AR tarafından hazırlanan rapora göre ücretlerin asgari ücret kadar kısmına uygulanan vergi istinasına rağmen net ücretlerde büyük düşüşler yaşanıyor. Eylül ayına ait bu bordrolarda işçilerin yüzde 27’lik üçüncü vergi dilime girdiği ve işçilerin toplam kesinti ve vergi yükünün yüzde 30 civarına yaklaştığı görülüyor. Diğer bir deyişle yıl sonunda işçilerin ücretlerinin yaklaşık üçte biri vergi ve kesintilere gidiyor.

DİSK-AR’ın DİSK’e bağlı sendika üyelerinin bordrolarını dikkate alarak yaptığı örnek hesaplamaya göre ücretler üzerindeki vergi ve kesinti yükü yıl içinde çarpıcı biçimde artıyor.

Hesap gün gibi ortada

Raporda şu örnek hesaplamaya yer verildi: “Ocak 2023’te giydirilmiş brüt ücret ve yan ödemeleri (fazla mesai, sosyal ödenekler vb.) toplamı 20 bin TL olan bir çalışanın yılın ikinci yarısı için aldığı yüzde 25’lik ücret zammı ile temmuz 2023’te brüt giydirilmiş kazancının 25 bin TL olduğu varsayılmıştır (Örnek hesaplamada yuvarlamalar nedeniyle farklılıklar söz konusu olabilir). Aynı çalışanın ocak 2023’te 4 bin 350 TL olan toplam vergi ve sigorta prim kesintisi (gelir vergisi, damga vergisi, işsizlik sigortası yaklaşık primi ve SGK primi) mayıs 2023’te 5 bin 100 TL’ye, temmuz 2023’te 6 bin 378 TL’ye ve ekim 2023’ten itibaren ise 7 bin 295 TL’ye yükselmiştir. Böylece çalışanların yılbaşında toplam kazancının yüzde 22’si vergi ve kesintilere giderken ve brüt ücretin yüzde 78’i kendisine kalırken, ekim 2023’e gelindiğinde kesinti oranı yüzde 30’a yaklaşmakta olup çalışanın eline geçen ücret yüzde 70 düzeyine düşmektedir. Örnekten hareketle bir işçi, 2023 yılı içinde 27 bin 575 TL’si gelir vergisi olmak üzere toplam 69 bin TL vergi ve kesinti (SGK primi, gelir vergisi, işsizlik sigortası primi ve damga vergisi) ödemektedir. Örneğimizde yer alan işçi ocak 2023’te 1274 TL gelir vergisi öderken bu miktar mayıs 2023’te 2 bin 024 TL’ye, temmuz 2023’te 2 bin 540 TL’ye ve ekim 2023’ten itibaren ise 3 bin 457 TL’ye çıkmıştır. Böylece ekim ayındaki gelir vergisi kesintisi artışı ocak ayına göre 2.7 kat olmaktadır.”