BÜYÜKÇEKMECE BARAJININ MEVCUT DURUMU VE GÜVENLİĞİ -2

Sevgili Haberdar okurlarımız. Geçtiğimiz hafta başladığım. Bu konu barajla yan yana yaşadığımız kentimizde insanımızı barajlar konusunda bilgilendirmek lüzumunu hissettim. 1999 Depreminden sonra aklımdan hiç çıkmayan bir konuyu dile getirmiştim. Olay şöyleydi, yurt dışında bir yerde gece deprem oluyor.

Elektrikler kesiliyor, kapılardan fırlayan insanlar yola çıkıyor diğer insanların koştuğu yöne doğru koşuyorlar. Meğer o kentte bir baraj varmış. Baraj deprem etkisiyle yıkılmış ve ölenlerin büyük bir çoğunluğu boğularak ölmüşler. Büyükçekmece’de de barajının bir kere kapakların açılmasıyla Kültür Park su altında kalmıştı. Benim için konu önemli araştırarak edindiğim bilgileri paylaşmaya devam edelim. Barajlar, büyüklüklerine, yapılış amacına, gövde malzemesine, gövdesinin statik projelendirilmesine göre adlandırılır.

Büyük barajlar, küçük barajlar, tek amaçlı barajlar, çok amaçlı barajlar, kagir barajlar, dolgu barajlar gibi. Büyükçekmece Barajı İstanbul’un 36 Km. batısında bulunan Büyükçekmece Gölü üzerinde içme ve kullanma amaçlı olarak 1988 yılında inşa edilerek hizmete alınmış 620 Kilometrekare drenaj alanı ve 27.6 kilometrekare rezervuar alanına sahip “Toprak Dolgu” tipinde barajdır. Baraj gövdesinin uzunluğu 2475 m. Yüksekliği 8.60 m. Normal su yüksekliği 6.30 m. Maksimum su yüksekliği 6.68 m. Minimum su yüksekliği 1.0 m. hava ve dalga payı 1.98 m. dir.

Normal su seviyesinde 161.6 milyon metreküp su tutar. Bu rezervuardan emniyetle alınacak su miktarı yıllık 100 milyon metreküptür. Herhangi bir sel vs. olduğunda fazla su Marmara Denizine akıtılır. Bırakılan bu su önce Mimar Sinanın yaptığı köprünün altından sonra E-5 köprüsünün altından geçerek Marmara’ya ulaşır. Baraj işletmesi ve üst havzada meydana gelen değişimlerden dolayı, DSİ Genel Müdürlüğü Teknik Araştırma ve Kalite Kontrol Daire Başkanlığı’ndaki Hidrolik Model Laboratuarında, “Büyükçekmece Barajı Model çalışmaları” adı altında bir fiziksel model çalışması yapılmış, baraj dolu savaklarından çeşitli feyezan debilerinin bırakılması durumunda mansap kanalında suyun kabarma yüksekliği ve E-5 köprüsünün tahliye kapasitesi çeşitli varyasyonlar için test edilmiştir.

Bu çalışmada, baraj mensabı ve E-5 köprüsünde yapılması gereken düzenlemelerle ilgili öneriler şöyle belirtilmiştir. 1- Baraj mansap kanalında taban taraması veya sedde yüksekliklerinin arttırılması seçeneklerinden hangisinin tercih edileceği yapılacak ekonomik analiz sonucu belirlenmelidir.

2- E-5 Karayolu köprüsünün zemin kotunun eksi 2 metreye indirilmesi ile köprü ayaklarında oluşabilecek deformasyonlar veya oyulmalar kontrol edilmelidir. (halen geçişin bir tarafı araçlara alt geçit olarak kullanılmaktadır.) 3- Denizde kıyı boyunca oluşan sediment hareketi her üç veya dört ayda bir yapılacak barimetrik harita çalışmaları ile incelenerek, denize çıkışın oluşan kum birikintileri ile kapanması önlenmelidir. Sevgili Okuyucularımız belirtilen bu üç maddelik önerilerin hiç birinin DSİ tarafından yapıldığını görmedim. Bu konuları hafife almamak gerekir. Büyük bir deprem beklentisi sürüyor. 1-2 yıl önce İstanbul Üniversitesinden bir Prof. Bir aya yakın bir çalışma ile gölün altında fay aradı. Hocayla tanıştık, konuştuk ama araştırmasının sonucunu öğrenemedim. Biz fay varmış gibi düşünelim tedbirlerimizi alalım. Haftaya “Büyükçekmece Barajının Bugünkü Durumu” konusunu sunacağım. Sağlıklı kalmanız dileklerimle.