BÜYÜKÇEKMECE BARAJININ MEVCUT DURUMU VE GÜVENLİĞİ -4

Sevgili Haberdar okurlarımız. 3 hafta önce başladığım, yan yana yaşadığımız baraj konusuna devam ediyoruz. Barajların yapım amaçlarını, sınıflandırılmasını, gövde oluşumlarını, Büyükçekmece Barajının kriterlerini, mevcut durumunu anlatmıştık. Şimdi tüm araştırmalara bir DEĞERLENDİRME ile son verelim. Toprak dolgu barajlarda en önemli hususlardan biri baraj yüzünün kesinlikle suya doygun hale gelmemesi, diğer bir deyişle baraj emniyetini tehlikeye düşürecek kaymalara (zemin sıvılaşması ve akması) suyu tutan şevi kesmemesidir. Bunu engellemek için gövde yüzünü kuru tutmak ve suya doygun bölgeyi gövde içinde bırakmak için gövde altına bir filtre örtüsü veya taş ve çakıldan etek dreni konulmalıdır.

Drenaj için gerekli tedbirler alınmalı ve hem sağ, hem sol sahil üzerinde emniyeti zora sokacak hiçbir yapı ve geçişe izin verilmemelidir. Bir feyezan sırasında bunlar sürüklenerek akıma katılması sonucu E-5 Karayolu köprüsüne sürüklenerek kesit daralmasına yol açarlar. E-5 Köprüsü altında araba geçiş yolu olarak düzenlenmiş ve Go-kart pisti ile birlikte değerlendirilmesi gereken bir bölgedir. Bu kesitin tabanının, lodosun getirdiği kumlarla dolduğunu zaten akışın olmadığı ve feyezan sırasında gelecek köprü kapasitesini aşan akımın baraj gölünde tutulması gerektiği, bu sebeple baraj yüksekliğini artırarak feyezanın göl içinde tutulması uygun görülmemiştir. Bu baraj gölünün daha büyük alana yayılması sonucu göl çevresinde birçok binanın ve tesisin kamulaştırılması, birçok mühendislik yapısının revizyonu (baraj gölünden geçen TEM köprüsünün revizyonu, bölgedeki yerleşimlerin yağmur suyu drenaj kanalları bağlantı kotlarının revizyonu gibi) birçok hukuki ve teknik problemi de beraberinde getirecektir. Dolayısıyla E-5 köprüsünde ve etrafındaki problemler mutlaka çözülmelidir. Nitekim DSİ Genel Müdürlüğü işletme sırasındaki tecrübelerine dayanarak durumu fark etmiş yukarıda izah edildiği gibi bir model çalışmasıyla buradaki problemin çözüm yollarını ortaya koymuştur.

SONUÇ OLARAK: Hem E-5 köprüsü altında yapılmış araba geçiş yolunun kaldırılması, hem de köprünün tam kapasite ile deşarj şartlarını sağlayabilmek için köprüden sonra yapılan dolgunun geri çekilerek yeniden düzenlenmesi gereklidir. Büyükçekmece ilçesi yerleşim merkezini tehdit eden ve her hangi bir feyezan veya depremde yıkılması büyük can ve mal kaybına yol açabileceği düşünülerek baraj ve çevresinin rehabilitasyonu için yukarda belirtilen yapı ve tesislerin kaldırılması veya proje kriterlerine uygun hale getirilmesi gereklidir. Bu konuda her türlü yetki ve sorumluluk DSİ’ye ait olup, diğer kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum örgütleri ve Büyükçekmece halkının bu konuda DSİ’ye yardımcı olması ve aynı zamanda olayı takip etmesi gereklidir. Evet, 1999 depremi sonrasında aklımdan hiç çıkmayan ve beni bu konuyu araştırmaya iten olayı tekrarlayarak 4 haftadır sürdürdüğümüz bu konuya son veriyorum. Konu şöyleydi; Güney Amerika’da diye hatırlıyorum bir kasabada gece yarısı deprem oluyor, elektrikler kesiliyor, kendini sokağa atanlar herkesin koştuğu yöne doğru koşmaya başlıyorlar. Meğer o kasabada bir baraj varmış ve depremde yıkılmış. Koşanlar bilmeden o yöne koşuyorlarmış. Ölenlerin yüzde altmıştan fazlası boğularak ölmüş. Onun için bu araştırmayı yaptım ve bulduğum bilgileri sizinle paylaştım. Sağlıklı kalmanız dileklerimle.

KAYNAKLAR: 1- V. ÖZAYDIN DSİ Gn. Md. Teknik araştırma ve Kalite Kontrol Dairesi Başkanlığı 2- C. MALLET Toprak Barajlar 3- R. K. LISLEY Water-Resources engineering Singapore 1992 4- P. NOVAK Hydraulik Structures New York USA 2001 5- E. ERKEK ve N. AĞIRLIOĞLU İst. 1993 6- A. COŞAR ve H. AĞAÇCIOĞLU Meskun yerlerde dere ıslahı GAP Kongresi Urfa 2002