KENTSEL, BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK BAKIMINDAN İSTANBUL -1-

Sevgili Okuyucular, merakla araştırdıkça bu konuları uzun uzun araştırmış kişilere ulaşıyorsun. MMO (Makine Mühendisleri Odası) Kentleşme-Yerel Yönetimler-Ulaşım ve Çevre Komisyonunda görev yapmam da bu çalışmaları gerektiriyor. Gayemiz bilgiyi paylaşmaksa ben de topladığım bilgileri okuyucularıma sunuyorum. Çevre dersinden ödev yapan öğrenciler de bunlardan faydalanıyor. Yaşadığımız ilin bitki çeşitliliğini araştırayım istedim, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü Öğr. Üyesi Prof. Dr. Meral Avcı’nın araştırma yazısı geçti elime. Ondan esinlenip kendi bilgi dağarcığımdakileri de harmanlayıp size sunuyorum. İstanbul barındırdığı nüfus yanında, bulunduğu konum ve köklü geçmişi bakımından Türkiye’nin en önemli kentlerinin başında gelir. 1992’de Rio’da yapılan konferansta koruma stratejilerine giren önemli konu biyoçeşitliliğin (bitki ve hayvan türleri) korunması konuların başında geldi. İstanbul hızla büyümekte, hatta bazılarına göre çılgın bir kentleşmeye sahne olmaktadır. İstanbul’daki bu büyük değişim, ekolojik anlamda en hassas kabul edilen doğal yaşam alanları kuzey ormanlarımızda büyük baskı yaratmaktadır.

Bir de İstanbul dünyanın en önemli kuş göç yollarından birisi üzerindedir. 4 Nisanda Sarıyer Belediyesi Kültür Merkezin’de ÇYDD Genel Merkez Çevre Birimi olarak Kuş Bilimcilerinin katılımı ile yapacağımız Panel sonrası kuşların canına okuyan 3. Köprü ayağı Garipçe’ye gidip, sayıları yüz binlerle ifade edilen kuşların doldurulmuş göletler üzerindeki davranışlarını, göçlerini izleyeceğiz. Gelecekte kentlerde yaşayanlar için sağlıklı yaşanabilecek alanlar bulmak problem olacaktır. Bazılarına göre problem, ulaşım, altyapı, konut iken, parklar, bahçeler, açık alanlar, orman alanları,su havzaları, biyolojik çeşitlilik gibi konular hiç konu edilmiyor, buraları ranta kurban ediliyor. Orman alanları, makilikler, fundalıklar ve çalılıklarda değişimler dikkat çekiyor. 2025 yılında orman alanlarının yaklaşık %20’si, çalılık sahaların yaklaşık %15’ini kaybedeceğimiz tahminleri yapılıyor. Kıymetini bilemediğimiz İstanbul, yaşam ortamlarının çeşitliliği bakımından flora ve fauna (bitki ve hayvan) çeşitliliği bakımından dikkat çeken kentlerin başında gelir. Nesilleri küresel ölçekte veya Avrupa ölçeğinde tehlikede kabul edilen çok sayıda bitki için yaşam alanı olan İstanbul’da 7 adet Önemli Bitki Alanı tanımlanmıştır.

İstanbul’un doğal 270 tanesi, Türkiye’nin Tehlike Altındaki Nadir ve Endemik (Dünyada sadece orada yaşayan) bitkileri listesinde bulunmaktadır. Bu bitkilerden bir kısmının dünya üzerindeki en zengin popülasyonları da İstanbul’dadır. Bitkiler açısından İstanbul’un sahip olduğu çeşitlilik, sadece doğal türler ile sınırlı değildir. Doğal yaşam alanı İstanbul olmayan, ancak çeşitli nedenlerle İstanbul’a taşınmış, çok sayıda bitkiyi güzel örnekleriyle burada görmek mümkündür.

İstanbul Florasının araştırılması ve tanınması serüveni; İstanbul ve çevresinde yayılış gösteren bitkilerin çeşitliliği, bitkilere ilgi duyanları adeta kendine çekmiştir. İstanbul’a gelen diplomatlar, hekimler, eczacılar, özellikle yabancı kolejlerin öğretmenleri bunlar arasındadır. Bunlardan bazılarının İstanbul çevresinde yetişen bitkileri toplayarak hazırladıkları koleksiyonlar ya da eserlerden bir kısmı, yurtdışındaki herbaryumlarda ve kütüphanelerde yer almaktadır. Pierre Belon (1517-1564) İstanbul bitkilerinin listesini hazırlayan ilk araştırıcı olarak bilinir. Belon, Fransız bir hekimdir. Avusturyalı diplomat ve yazar Ogier Ghislain de Busbecq, elçi olarak iki defa İstanbul’a gelmiş çok sayıda örnek toplayarak Viyana’ya taşımıştır. Osmanlı ile Avrupa arasında diğer mallar yanında çiçek soğanları ticareti de yapılmıştır. Sevgili Okuyucular, haftaya Terkos-Kasatura, Ağaçlı Kumulları, Sahilköy-Şile Kıyıları, Batı İstanbul meraları, Kuzey Boğaziçi olarak tanımlanan Belgrad Ormanları, Ömerli Havzası bitki çeşitliliğini tanıtmaya çalışacağız. Sağlıklı kalmanız dileklerimle.