'Öcalan büyük koğuşa geçebilir'

BDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’la dün parti genel merkezinde buluştuk. Demirtaş, çözüm sürecinde nasıl bir kritik eşikten geçildiğini, Öcalan’la önceki gün yaptıkları görüşmenin çerçevesini ve sürecin ikinci aşamasının nasıl ilerleyeceğini anlattı.

Demirtaş’ın bu önemli açıklamalarını, özetle şöyle aktarabilirim:

BDP’NİN İŞİ ÇOK ZOR: BDP olarak çatışmaların yeniden başlamaması için gerçekten olağanüstü bir çaba sarf ediyoruz. İmralı’ya dışarıdaki durumu objektif yansıtmaya çalışıyoruz. Kandil’de siyasete olan güveni artırmaya çalışıyoruz. Hükümete siyasi çözüm baskısı yaratmaya, adım attırmaya çalışıyoruz. Kamuoyunun da barışa olan desteğini artırmaya çalışıyoruz. Hükümet elbette risk almıştır ancak BDP burada risk almamış değil, üstlendiği siyasi risk de az buz değil.

GEZİ’YE YAKLAŞIM VE KULLANILAN DİL KAYGI YARATTI: İkinci aşamanın haziranın sonuna doğru başlayacağı aşağı yukarı öngörülmüştü. İkinci aşama demokratik siyasetin kanallarının açılması için hükümetin atacağı adımların atılmasıdır. Bir hafta on gün içinde ve son yirmi günlük Gezi olaylarıyla birlikte ele alındığında hükümetin pratiği bizde büyük bir kaygı yarattı. Hükümet sözcüleri ve başbakanın kullandığı dil, üslup, Gezi Olaylarına yaklaşım, sokaktaki gençlere, kadınlara, çocuklara polisin yaklaşımı, yargının tutumu, Roboski ile ilgili mahkeme kararı, Roboskili ailelere para cezası verilmesi, KCK davalarında cezasını dolduran tutukluların bile tahliye edilmemesi, karakol inşaatlarının hızlanması, koruculara yeni kadro tahsis edilmesi. Tam da adım atacağı dönemde hükümet birden sert ve otoriter yüzünü kamuoyuna çok net bir biçimde gösterme pozisyonuna girdi. Muazzam şekilde öbür uca savrulan bir hükümet pratiği gördük.

SÜREÇ GİTTİ GELDİ: Süreç gitti geldi. Yeniden her an çatışma riski çıkabilirdi. Çaba saffettik. Sayın Öcalan, İmralı’dan çağrılar yaptı. Hükümetle, akil insanlarla, Kandil’le görüştük ve yeniden ikince aşamanın başlayabileceği zemini yaratmaya çalıştık. Bir gelgit oldu. Çok sıkıntılı bir 10-15 gün geçirdik. Kopabilirdi ancak kamuoyuna bunu bu şekilde yansıtmak doğru olmazdı. Ama Sayın Öcalan’la İmralı’da yaptığımız görüşme ve hükümetin bu hafta içerisinde vereceği mesajlar yeniden ikinci aşamanın toparlanmasına yardımcı olacak; öyle görünüyor.

ÖCALAN’DAN DEVLETE MEKTUP: Öcalan, devlet heyetine, ikinci aşamanın nasıl ilerleyeceğine dair görüşlerini yazılı olarak sunmuş. Bir mektup yazıp devlet heyetine teslim etmiş. Şöyle ifade ediyor; “Kürt sorunu Türkiye’nin bir demokratikleşme sorunudur, yasal, anayasal değişikliklere ihtiyaç vardır. Fakat bunları BDP, AKP destek vermek istiyorsa CHP ve başka partiler, sivil toplum örgütleri birlikte tartışabilmelidir.” Şunları öneriyor; “Anayasa ve yasal değişiklikler, kadın özgürlüğü ile ilgili bir komisyon kurulabilir diyor, Meclis dışı, sosyoekonomik konular, güvenlik problemleri, toplumun sivilleşmesi konusunda bir komisyon olabilir, ekoloji çalışmaları, hukuk komisyonu. Asıl dışarıda bu iş şeffaf açık bir şekilde tartışılmalı, hükümet tartışmaları dikkate alan düzenlemeler yapmalı” diyor. Saydığı yedi, sekiz başlıktır. Ve bütün bunların nasıl formüle edileceğine dair bir hukuk komisyonu çalışması da öneriyor. Öcalan, demokratik çözüme destek olmaya hazır. Madde madde anayasada şu olacak bu olacak şeklindeki tartışmasının ne yeridir ne de kendisi böyle bir tartışmaya girer. Bir etki oluşturmaya çalışıyor.

YÜZDE 90 AŞILDI: Gezi olaylarının başladığı günden bu yana çok riskli bir aşamaydı. İkinci aşamaya geçilemeyebilirdi. İkinci aşamaya geçilemese geri çekilme heba olacaktı. Hükümetle yaptığımız görüşmelerde somut hiçbir gelişme kaydetmedik o dönemde. Gezi olaylarının sokak boyutu değildir etkileyen, hükümet boyutudur. Hükümetin sokaktaki talebe yaklaşımı zorladı. Tıkanmaya götüren nedenlerden biriydi. Hükümet ikinci aşamaya dair bir yol hazırlığı yapmalıydı, onu biraz geciktirdi. Şimdi bu sıkıntılar yüzde 90 aşıldı diye düşünüyorum. Bu hafta içinde hükümetin vereceği mesajlarla yüzde 100 aşılarak, ikinci aşamaya geçilmiş olabilir artık. Birinci aşamadan amaç, çatışmaları tümden durdurmak ve provokasyonlara zemin sunmayacak bir askeri ortam yaratmaktı. Bu sağlandı. Bu birinci aşamanın tamamlandığını gösterir. 

OPERASYON İZNİ İSTENDİ, VALİLER VERMEDİ: (Provokasyon oldu mu? sorusuna karşılık) Helikoptere yapılan ateş konusunda PKK açıklama yaparsa biz de daha detaylı bilgilenmiş oluruz. Soruşturuyorlar. Ama duyduğumuz kadarıyla bazı bölgelerde komutanlar valiliklerden ve savcılıklardan defalarca operasyon izni istediler. Ama bu izinler verilmedi. Yıllardır operasyona çıkmayan bazı komutanlar tam da bu süreç başlayınca operasyon izni istediler. Hükümet operasyon yapmama, çıkışı engellememe, çıkanlara karşı da herhangi bir girişimde bulunmama konusunda şu ana kadar ciddi bir sorun çıkarmadı, çıkmasına izin vermedi.

ÖCALAN YASALLIK İSTİYOR: Öcalan, “Bu iş yasalarla yürümeli. Yasallık çok önemli” diyor ısrarla. Konuyu parlamentoya taşıma, yasalar çıkarma yasal mevzuat tartışması yapıldığında Başbakan “Güvence benim” diyor. Bu yanlış bir şey. Çünkü bu işin sürdürülebilir olması yasal ve anayasal güvencelere kavuşmasıyla ilgilidir.

BİR DAHA FIRSAT DA BULAMAYABİLİR: Bu işin gerçekten bozulmasını istemiyor. Üslupla ilgili ya da başka meselelerle bir sürü sorun çıkıyor. ‘Hepsini bir şekilde aşalım, aman bozulmasın” diyor. Yüzde 100’lük bir kararlılık var, belki Başbakan’da yüzde 90. Geri dönüldükten sonra tekrar toparlamanın çok zor olacağını görüyor. Bir daha kendisi fırsat da bulamayabilir. “Ölümleri durdurduk. Geçmişte çok denedik ama başaramıyorduk” diyor. Tek başına inisiyatif aldı örgüte karşı. Hükümet adım atmazsa, bu etkiyi devam ettirebilmesi çok zor. Bu yüzden sürekli uyarıyor, hükümet yalpalayınca da öfkeleniyor.

MESELE SIRRI SÜREYYA DEĞİL: Öcalan’ın devletle teması, bizim heyetlerimizin gidiş sıklığından daha fazla. “Son 4-5 yıl içinde 50’den fazla görüşme yaptım” demişti. Bundan sonra ayda 2 defa BDP heyetleri gidecek. Hükümet sürekli bunu bir krize dönüştürüyor. Mesele Sırrı Süreyya ismi değil. Hükümetin genel yaklaşımından biz rahatsızdık. Bu nedenle gitmeyeceğimizi belirttik. Böyle olunca devlet heyeti İmralı’ya gidip ikna etmeye çalıştı. Öcalan da heyet üzerinden haber gönderdi, ‘gelirseniz iyi olur’ diye. Tıkayıcı olmama adına gitmeyi kabul ettik.

BAŞBAKAN AÇIKLAYACAK: Hükümet, çalışması konusunda rengini belli etmek istemiyor görüşmelerimizde. Speküle edilmesini engellemek için gizli tutuyor olabilirler. Bazı başlıklarda çalışıyorlar. Ama bizim paketimizi tümden karşılar mı, açıkladıklarında görürüz. Başbakan, belki çarşamba günü (bugün) akil insanlarla konuştuktan sonra, belki daha sonraki günlerde bir şeyler açıklayacaktır. Türkiye, bir yandan Kürt sorununu çözmenin adımlarını atıyor, diğer yandan ülkenin batısı günlerdir özgürlük ve demokrasi istiyor. Hükümet bu paketlerle iki süreci aynı anda kurtarabilir.

AKP, CHP, BDP ANAYASASI: Anayasa biraz zor iş tabii ki. Biz mümkünse en az 3 partiyle anayasanın yapılması daha iyi olur diye düşünüyoruz. CHP, BDP, AKP ortak anayasası olabilir. Herkes, bir adım geriye atarak geçiş anayasası yapmayı deneyebiliriz.

MECLİS TOPLANABİLİR: Yasal düzenlemeler acil yapılması gerekirken, zaman sıkıntısı varken, Meclis, Ramazan boyunca kapalı olacak. Ama olağanüstü bir gündemle parlamentonun toplanma yetkisi var. Öyle bir ihtimal düşük de olsa var. Türkiye olağan bir dönemden geçmiyor. Türkiye’nin batısı ve doğusu aynı anda 90 yıldır ilk defa ‘özgürlük’ diye haykırıyor. Bu durumda, hükümet Meclis’i tatile sokarsa doğru olmaz. Ama olağanüstü toplama konusunda umudum var. Girişimlerimizi yaz boyunca sürdüreceğiz.

AF BU AŞAMANIN KONUSU DEĞİL: Hükümetin yıllardır üstünde tartıştığı temel insan hakları strateji eylem planı var. Muhtemelen bununla ilgili bir açıklama yapacaklar diye düşünüyorum. Ancak eve dönüş yasasının kapsamının genişletilmesi gibi şeyler bu aşamanın konusu değil. Şu aşamada eve dönüş yasası, af falan da çıksa PKK’lılar inmez dağdan. Üçüncü aşama dediğimiz, ikinci aşamanın tümüyle bittiği aşamadan sonra mutlaka öyle bir yasaya da ihtiyaç olacak.

BDP’NİN HÜKÜMETE SUNDUĞU PAKET: Bizim hükümete sunduğumuz bir kapsamlı yol temizliği paketi var, bir de acil yol temizliği paketi. Acil olanlar 20-25 madde civarında. Örneğin Terörle Mücadele Kanunu’nun (TMK) tümden kaldırılması. Hükümet aslında bunun gereksiz olduğunu biliyor. Uzun tutuklulukla ilgili bir düzenleme talep ettik. Mesela kişiler istenen cezanın alt ve üst sınırına göre çok uzun süre tutuklu kalabiliyorlar.

Siyasi suçlarda cezanın alt sınıra düşürülmesini, tutukluluk sürelerinin kısaltılmasını önerdik. Tutuklamanın zorlaştırılmasını önerdik.

CMK’daki matbu tutuklama gerekçelerinin tümden kaldırılması gerektiğini düşünüyoruz. Bir insanın, yargılandığı maddeye göre ‘kaçma şüphesi kesindir’ diyemezsiniz. Alternatifli seçim barajı önerdik. Yüzde 3’ten fazla olmamalı. Bir de şu olabilir dedik; 5 seçim bölgesinde birinci olan parti, Türkiye genelinde barajı geçmiş sayılsın. Parlamentoya girsin. 5 ilde birincilik alabilen partinin Türkiye’de belli bir tabanı var demek çünkü. Hazine yardımı ile ilgili önerimiz var. Yüzde 1 ve üstü oy alan bütün partiler faydalansın.

Gösterilere valilik yasaklamasının sınırlanmasını önerdik. Gece karanlığına kadar gösteriler yapılabilsin. ‘Propaganda dili’ önerimiz var. Türkçe zorunlu şu anda. Çerkezce, Arapça, isteyen istediği dili televizyonda, mitingde, kürsüde her yerde kullanabilsin.

Eşbaşkanlık önerdik. Siyasi partiler için eşbaşkanlığın resmileşmesini önerdik. Partilerde Genel Başkanın yetkileri kısıtlansın. ‘Cemevleri ibadethane statüsüne alınsın’ önerimiz var. İnsan hakları, çocuk hakları sözleşmelerindeki bütün çekinceler kaldırılsın istedik. Yerel yönetimlerin özerklik şartında çekinceler var. Onlar da kaldırılsın diyoruz. TCK’nın 314. maddesindeki silahlı örgüt üyeliği tarifi çok geniş. Biz, silahlı bir örgütle organik, hiyerarşik bağı tespit edilemeyen ve bir şiddet eylemine bulaştığı tespit edilemeyen kişiler örgüt üyesi olarak yargılanmamalı dedik. Bunların hepsi yasa konusu. Hiçbiri anayasa konusu değil.

Bu yapılırsa, Başbakan’ın ‘marjinal’ olarak tanımladığı, ötekileştirilmiş bütün kesimlerinin siyasette temsil hakkı ortaya çıkar. Kürt sorununun çözümü kolaylaşır. Kürtçe eğitim dili ise anayasa meselesidir. Bu yol temizlenecek ki onu rahatlıkla tartışabilelim. Bugün itibarıyla 2 bin 500-3 bin civarında arkadaşımız hâlâ tahliye olmayı bekliyor. 4 yıl 3 aydır içerideler. 14 Nisan 2009’da tutuklandılar. Zaten ceza alsalar, 4 yıl 6 ay yatacaklar.

ÖCALAN TAŞINABİLİR: Öcalan’ın koşullarının iyileştirilmesi konusunda girişimler var duyduğumuz kadarıyla. Ailesi artık periyodik olarak gidebilecek. Heyetlerimiz 15 günde bir gidebilecek. Avukatlarıyla görüşme imkanı da başlayacak. Fiziki şartları da önemli. Hücresinin çok dar olduğunu biliyoruz. Adalet Bakanlığı da kabul ediyor. Tecrit cezası almış hükümlülerin kısa süreli olarak kaldığı bir hücre. Onun değiştirilmesi gerekiyor. İmralı’da zaten daha önce kaldığı daha büyük koğuşlar vardı. Oraya geçme ihtimali olabilir.

KASIMA KADAR BİTMELİ: İstesek istemesek kasıma kadar bütün bu yasal çalışmaların tümüyle hayata geçmiş ve bitmiş olması gerekiyor. Aralık ayı bütçe ayıdır, sonra da yerel seçim geliyor. Öcalan da böyle diyor.

HÜKÜMET VE KANDİL’LE TEMAS OLACAK: Şimdi Kandil’le bir görüşme yapacağız. Hükümetle de bir görüşme olur. Bu Öcalan’ın da söylediği birşeydi. Yani “ikinci aşamanın muhatabı BDP’dir. Sizler hükümetle muhatapsınız, sizler bu işi sürdüreceksiniz” dedi.

BDP Eşbaşkanı Selahattin Demirtaş, Genel Merkez binasında yaptığımız görüşmede çözüm sürecinde gelinen son noktayı değerlendirdi. Demirtaş, İmralı’da Öcalan’la yaptığı görüşmeyi ve Gezi Parkı eylemlerinin sürece etkisini de anlattı.