Anayasa Mahkemesi’nin çalışma yasa tasarısı, davalarda başbakanın da görüş bildirebilmesinin yolunu açıyor
Yargıya tavsiye dönemi
Anayasa Mahkemesi’nin çalışma usulüne ilişkin tasarıya göre, iptal davalarında TBMM Başkanlığı ve Başbakanlık’ın görüşleri de dikkate alınacak. Anayasa Mahkemesi Başkanı’na olağanüstü yetkiler veren tasarıyla yüksek mahkemenin Yargıtay ve Danıştay kararlarını da iptal edebilmesinin önü açılacak.
Yeniden şekillenen Anayasa Mahkemesi’nin çalışma usulüne ilişkin tasarıya göre, yüksek mahkemenin görüştüğü iptal davasında TBMM Başkanlığı ve Başbakanlık, “görüş” bildirebilecek. Oysa Anayasa’nın 138. maddesinde “Hiçbir organ, makam, merci veya kişi”nin tavsiye ve telkinde bulunamayacağı hüküm altına alınıyor. 12 Eylül referandumuyla değişen anayasa uyarınca yapısı ve üye sayısı değişen Anayasa Mahkemesi’nin çalışma usulünün düzenlendiği yasa tasarısında dikkat çeken ve tartışmalı kimi düzenlemeler şöyle:
Hesaplar partide incelenecek: Anayasa Mahkemesi, siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerini yasaya uygunluğunun denetimini yapıyordu. Tasarıyla hesap denetimini Anayasa Mahkemesi’nin kendisi dışında “yaptırabilmesinin” de yolu açılıyor. Sayıştay, hesap incelemesinde mahkemeye yardımcı olacak. Sayıştay gerektiğinde hesap incelemesini partide de yapabilecek. Anayasa Mahkemesi’nin bu denetimi kime yaptıracağı ise belirsiz.
Üyelere sıkı denetim: Anayasa Mahkemesi heyetinin müzakerelerdeki oylamanın gizliliğini korumaları da yükümlülükler arasına alınarak, mahkeme üyeleri sıkı denetime alınıyor. Örneğin bir müzakerede kimlerin ne oy kullandığını açıklayamayacaklar.
Üyelere telekulak yolu: Başkan ve üyeler hakkında “hâkimlik mesleğinin vakar ve şerefi ile bağdaşmayan” hal ve hareketleri nedeniyle disiplin soruşturması yapılabilecek. Burada dikkat çeken ise disiplin soruşturması için CMK’de savcıya tanınan yetkiler kullanılabilecek. Örneğin bir üyenin davranışının meslek vakarıyla örtüşmediği gerekçesiyle başlatılacak soruşturmada, hakkında telefon dinleme kararı çıkartılabilecek.
MİT de bilgi verecek: Kamu idareleri, görevlileri, gerçek ve bankalar dahil tüzel kişiler soruşturma kurulunun sorularına cevap vermek ve talepleri karşılamak zorunda olacaklar. Mahkemenin yürüttüğü bir soruşturma gerekçesiyle tüm kurumlardan bilgi alabilecek.
Başkan ne derse o: Anayasa Mahkemesi Başkanı’na geniş yetkiler tanınırken; üyelerin hangi bölümlerde çalışacağını da başkan tek başına belirleyecek. Anayasa değişikliğiyle oluşturulan HSYK’de daire başkanlıkları ve üyelikler seçimle belirlenmişti.
Yabancılar da çalışacak: Anayasa Mahkemesi Başkanı, ihtiyaç duyduğu alanlarda projelerin hazırlanması, gerçekleştirilmesi, işletilmesi ve işlerliği için şart olan zaruri ve istisnai hallere münhasır olmak üzere özel bir meslek bilgisi ve ihtisasını gerektiren işlerde hizmet alımı yoluyla yerli ve yabancı uzman çalıştırmaya yetkili olacak.
Tavsiye ve telkin gibi düzenleme: Tasarıya göre, iptal davalarında mahkemece esasın incelenmesine karar verilmesi halinde dava dilekçesi ile ekleri TBMM Başkanlığı ile Başbakanlık’a gönderilebilecek. TBMM Başkanlığı ve Başbakanlık, iptal davasıyla ilgili yazılı görüşlerini değerlendirilmek üzere mahkemeye bildirebilecek.
Mahkeme kararlarını iptal edebilecek: Anayasa Mahkemesi, Yargıtay ve Danıştay da dahil olmak üzere mahkeme kararlarını kaldırabilecek.
