Tayyip 37. padişah oluyor

AKP’nin Meclis Uzlaşma Komisyonu’na sunduğu başkanlık sistemi metni, yetkilerin tümünün tek bir kişide toplanmasını öngörüyor. Demokratik sistem tarihe gömülüyor.

BaşbakanTay­yip Er­do­ğa­n’­ın, “Gön­lüm­de ya­tı­yo­r” de­di­ği baş­kan­lık sis­te­mi­ne iliş­kin ilk adım ön­ce­ki gün atıl­dı. AKP, Mec­lis Ana­ya­sa Uz­laş­ma Ko­mis­yo­nu­’na baş­kan­lık sis­te­mi­ni içe­ren tek­li­fi sun­du. 22 mad­de­lik öne­ri met­ni, bir­çok yön­den AB­D’­de­ki­ne ben­zer­ken önem­li fark­lar da göz­ler­den kaç­mı­yor.

Tek meclisli başkanlık…

AKP, öne­ri­le­ri­nin ba­zı­la­rı­nı “Ya­sa­ma­” bö­lü­mü için su­nar­ken, “Yü­rüt­me-Yar­gı­” bö­lüm­le­ri­nin gö­rü­şül­me­si sı­ra­sın­da da öne­ri­le­ri­ni gün­de­me ge­tir­e­cek. ABD Kon­gre­si­’n­de Tem­sil­ci­ler Mec­li­si ve Se­na­to ola­rak dü­zen­le­nen iki ya­pı ye­ri­ne Türkiye’de tek mec­lis­li baş­kan­lık öne­ren ik­ti­da­rın dü­şün­dü­ğü mo­del­de, koa­lis­yon hü­kü­met­le­ri­nin önü ke­si­li­yor. Zi­ra par­ti­nin hu­kuk­çu kur­may­la­rı, “Ko­alis­yon hü­kü­met­le­ri­nin ül­ke­ye si­ya­si ve eko­no­mik ola­rak cid­di za­rar ver­di­ği­ni­” söy­lü­yor.

CHP, MHP ve BDP karşı

İktidar partisinin öner­di­ği baş­kan­lık sis­te­mi­ne Mec­li­s’­te bu­lu­nan CHP, MHP ve BDP kar­şı çı­kı­yor. Her üç par­ti de Uz­laş­ma Ko­mis­yo­nu­’n­da bu öne­ri­ye kar­şı çı­ka­cak. Bu du­rum­da AK­P’­nin öne­ri­si­nin ha­ya­ta geç­me ola­sı­lı­ğı bu­lun­mu­yor. Çün­kü Uz­laş­ma Ko­mis­yo­nu, ha­zır­la­ya­ca­ğı ra­por­da

4 par­ti­nin mu­ta­ba­kat sağ­la­dı­ğı ko­nu­la­ra yer ve­re­cek.

İşte bu yetkileri istiyor

İktidar partisinin Meclis Uzlaşma Komisyonu’na sunduğu öneri metninde yer alan maddeler özetle şöyle:

1- Başkanı halk seçecek.

2- Başkan partili olabilecek ancak parlamenter olmayacak.

3- Bakanlar Kurulu üyelerini de başkan atayacak.

4- Başkan, kendisine karşı sorumlu olan bakanları görevden alabilecek.

5- Bakanlar milletvekili olamayacak, dışarıdan atanacak ve parlamentoya karşı sorumlu olmayacak.

6- Güvenoyu ve hükümeti denetleme aracı olan gensoru kaldırılacak.

7- Parlamento, başkan ve bakanları görevden alamayacak.

8- Başkan ve bakanlar, şimdiki gibi Yüce Divan’a benzer bir yapıda yargılanabilecek.

9- Milletvekili sayısı yine 550 olacak. Seçilme yaşı ise 18.

10- Başkanın cezai yaptırım gerektiren bir suç işlemesi halinde, bazı ülkelerde uygulanan ‘impeachment (suçlama, cezai sorumluluk)’ modeli devreye girecek. Bu çerçevede oluşturulacak bir komisyonun çalışmasıyla başkan suçlanıp, yine aynı şekilde yargılanacak, komisyonun kararını Meclis onaylayacak.

11- Yeni sistemde halkın seçeceği başkan kabineyi Meclis dışından seçeceği için koalisyon hükümetleri tarihe karışacak. Bu sistemde ‘istikrar’ ilkesi sağlanmış olacağından, seçim barajına da ihtiyaç kalmayacak. O nedenle baraj yüzde 5 civarına inecek.

12- Milletvekili yemini de yeni sistemde değişirken; genel seçimler daha önce olduğu gibi 5 yılda bir yapılacak.

13- Milli Güvenlik Kurulu’na (MGK) yer verilmeyecek. Başkana bağlı bir güvenlik kurulu oluşturulacak.

14- Kanunlar vekillerin teklifleriyle kabul edilecek.

15- Başkana karşı en önemli denetim yolu bütçe olacak. 5 yıl için 2 defa seçilebilecek başkan bütçeyi hazırlayacak ve Meclis’e sunacak.

16- Meclis bütçede kısıtlamaya gidebilecek.

ABD dışındaki ülkelerde diktatörlüğe dönüşüyor

Başbakanlık sis­te­mi dün­ya­da iki fark­lı şe­kil­de uy­gu­la­nı­yor. Fran­sa gi­bi ba­zı ülkelerde cum­hur­baş­ka­nı ay­nı za­man­da dev­let baş­ka­nı un­va­nı­na sa­hip an­cak al­tın­da bir de baş­ba­kan bu­lu­nu­yor. ABD gi­bi ül­ke­ler­de ise dev­let baş­ka­nı tüm yü­rüt­me yet­ki­si­ni ken­din­de top­lu­yor. Dün­ya­da baş­kan­lık sis­te­mi­ni uy­gu­la­yan ül­ke­le­rin sa­yı­sı 38… Bun­lar ara­sın­da Ve­ne­zü­ela, Gü­ney Ko­re, Mek­si­ka, Ken­ya, Bre­zil­ya ve Af­ga­nis­tan gi­bi ül­ke­ler bu­lu­nu­yor. Pe­ki sis­tem Tür­ki­ye­’de uy­gu­la­nır­sa ne olur? Si­ya­set bi­lim­ci­ler ve aka­de­mis­yen­ler is­tik­rar­lı ol­ma­dı­ğı ve de­mok­ra­tik ol­ma­yan bir sis­tem ya­rat­ma ris­ki­nin bu­lun­du­ğu ne­de­niy­le sis­te­mi eleş­ti­ri­yor. Sis­tem; ABD ve bir­kaç ör­nek dı­şın­da de­mok­ra­tik bir si­ya­sal sis­te­mi sür­dü­re­mi­yor. Sistem de­ne­me­le­ri La­tin Ame­ri­ka ül­ke­le­rin­de dik­ta­tör­lük­le­re ve as­ke­ri re­jim­le­re dö­nüş­tü.

Par­la­men­to iki par­ti­li­

Tür­ki­ye gi­bi de­mok­ra­tik ku­rum­sal ya­pı­lar otur­ma­mış ül­ke­ler­de sis­te­min de­mok­ra­tik ya­pı­dan uzak­laş­ma­sı çok ko­lay ola­bi­li­yor. Baş­kan­lık sis­tem­le­rin­de sağ ve sol­da mer­kez par­ti­le­ri bi­çi­min­de iki si­ya­si par­ti­li sis­tem or­ta­ya çı­kı­yor.