Üniversitelere bedelli etkisi

Vakıf üniversitele-rinde 15 bin, devlet üniversitelerinde ise 4-5 bin liradan başlayan bu programlara artık bedelli askerlik nedeniyle ihtiyaç kalmadı. Devlet üniversitelerine yüksek lisans başvuruları yüzde 60, vakıf üniversitelerinde yüzde 50 azaldı.

2018’de askerlik çağındaki birikmiş kişi sayısı 5 milyonu aşınca hükümet tarafından çıkartılan ‘bedelli askerlik’ ile buradaki yığılmanın önüne geçildi ve 633 bin 844 kişi 15’er bin lira ödeyerek 21 günlük askerlik programına başvurdu. Hayata geçirilmesi planlanan yeni askerlik modeli ile bedelli askerlik uygulaması bundan sonra daha kapsayıcı ve sürekli hale gelecek. Ancak bu durum üniversitelerin gelir kaynaklarında önemli bir daralmaya neden olacak. Şimdiye kadar buradaki yığılmalardan en büyük kazancı üniversiteler sağlıyordu.

Hürriyet'te yer alan habere göre özellikle vakıf üniversitelerinin 100 milyonlarca liralık bir gelir kalemi buradan geliyordu.

Askere gitmesi gereken ancak iş veya başka gerekçelerle bunu ertelemek isteyen çok sayıda genç üniversitelerin açtığı yüksek lisans programlarına katılarak 3 yıla kadar bir süre kazanabiliyordu.

Vakıf üniversitelerinde oratalama15 bin liradan, devlet üniversitelerinde ise 4-5 bin liradan başlayan programlara askere gitmemek için kayıt yaptıran gençlerin bedelli uygulaması ile artık böyle bir zorunluluğu kalmadı.

YÜZDE 60 DÜŞTÜ 

Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsi verilerine göre 2018-2019 eğitim yılında güz dönemindeki yüksek lisans başvuruları bahar döneminde yüzde 60 azaldı. Geçen yıllarda enstitünün 50-60 kişilik kontenjanlarla açtığı programlara binlerce kişi başvuruda bulunuyordu. Vakıf üniversitelerindeki yetkililere göre aynı dönemde kendilerindeki azalma oranı en az yüzde 50.

Vakıf üniversitelerinin tezli ve tezsiz yüksek lisans programlarının yanında bir de uzaktan eğitim programları var. Ortalama program ücretleri 15 bin lira ile 40 bin lira arasında değişiyor. Her bir bölümün yaklaşık 25-30 kişiden başlayan kontenjanları bulunuyor.

Devlet üniversitelerinin ise tezsiz yüksek lisans programları mevcut. Devlette kontenjanlar özele göre daha çok. Ancak fiyatların uygun olması nedeniyle devlet üniversitelerindeki programlara kontenjanların 100 katı başvuru gelebiliyor.

Bu durumda diploma notu en yüksek olan adaylar programa girebildiği için diğerleri mecburen özel üniversitelere yönelmek zorunda kalıyor.

AĞIRLIK ERKEKLERDE

Yükseköğretim Kurulu (YÖK) istatistiklerine göre 2017-2018 döneminde lisans programlarına 337 bin erkek, 331 bin kadın öğrenci kayıt yaptırmış.

Yeni kayıtlarda bir denge söz konusu ancak toplam öğrenci sayısına baktığımızda erkeklerde sayı 2.2 milyonu aşarken kadınlarda bu yaklaşık 1.9 milyon. Akademi çevrelerine göre buradaki yığılmanın asıl sebebi askerlik hizmeti ertelemek isteyen erkeklerin bilerek mezun olmaması.

20 KAT FARK VAR

Yine istatistiklere göre son yıllarda yüksek lisans programlarına kayıt olan öğrenci sayısında hızlı bir artış görünüyor. Son 3 yılda yüksek lisans öğrencisi sayısı 342 binden 452 bine çıkmış.

Geçen yılın verilerine göre yüksek lisans programlarında yeni kayıtların büyük bölümü erkeklerden oluşuyor. 131 bin yeni kayıt öğrencisinin 90 bini erkek. Devlette bu 62 bine 31 bin şeklinde dağılmış.

Vakıf üniversitelerinde ise 26 bine 10 bin şeklinde. Yine uzaktan eğitim programlarında 14 bin erkek öğrenci yeni kayıt oluştururken sadece bin 565 kadın öğrenci kaydı var. Vakıf üniversitelerinin uzaktan eğitim programlarına 8 bin 313 erkek kayıt yaptırırken kadın öğrenci sayısı sadece 531 yani neredeyse 20 kat.

DEVAM ZORUNLULUĞU YOK

Mehmet Çankaya: 2016’da mezun oldum 2 yıllık tecilden sonra askere gitmem gerekiyordu ancak işlerim yüzünden gidemezdim. Bir vakıf üniversitesinde 15 bin liraya program buldum. Devam zorunluluğu da yoktu. Kayıt yaptıracağım hafta bedelli askerlik çıktı. Parayı bedelli için kullandım.

İlker Yeter: Üniversite sonrası çalışmaya başladım. Askere gitmem gerekiyordu ancak evlendiğim için borçlarım vardı. Bu süreçte 10 bin lira ödeyerek bir lisans programına kaydoldum. Benimle birlikte 3 arkadaşım daha kaydoldu. Asıl amacımız tecil süresini uzatmaktı. Okula hiç gitmedik.

Cahit Arslan: Mezun olduktan sonra çalışmaya başladım. Askere gitmemek için önce tezsiz yüksek lisans yapmaya başladım. Üniversiteye bunun için 5 bin lira ödedim. Uzatma hakkım olmadığı için projemi sunmadan kaydımı sildirdim. Sonrasında başka bir üniversite spor iletişimi bölümünde tezli yüksek lisansa başladım. Burada yaptığım ödeme ise 8 bin liraydı. Üniversiteye hiç gitmedim. 

BAZI yüksek lisans programlarının bir kesim tarafından askerden kaçış mekanizması olarak kullanıldığını söyleyen Beykoz Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mehmet Durman, “Bedelli askerlik ile üniversitelerin hem öğrenci hem de gelir kaynağı azalacak ama eğitim olması gerektiği gibi olacak” dedi.