Alkol tüketiminde çarpıcı sonuç

Türkiye’de alkol tüketimiyle ilgili tartışmalar muhtelif. İşin akçeli kısmı ise bambaşka bir matematik, çünkü vergi zamları hem fiyatları hem tüketimi etkiliyor. Habertürk Gazetesi’nden Meltem Ersoy’un haberine göre; Son 10 yılda bira, rakı gibi temel kategorilerde 4 kata yaklaşan fiyat artışları yaşandı.

Peki bu zamlar tüketimi kesti mi? Hayır. Çünkü fiyat artışları cep yaksa da alkollü içki tüketimi toplamda küçük tek haneli gelgitlerle 1 milyar litre seviyesinde seyrediyor. Ancak vergiye bağlı zamlar, içki tüketiminin dağılımını değiştiriyor. Bu değişimin işaretleri TAPDK verilerinde kendini gösteriyor.

Önce 2015 yılına bakalım: Türkiye’de 2015 yılında alkollü içki tüketimi 1 milyar 41 milyon litre seviyesinde gerçekleşti. Bu aslında 2014 yılına göre yüzde 3.2 düşüş demek. Bu düşüş, temelde vergi artışı, düşen tüketici güveni ve kötü giden turizm sezonundan kaynaklanıyor.

Tüketimdeki düşüş birada yüzde 3.7, rakıda yüzde 2.6 olurken, şarap ve viski kategorilerinde ise artış yaşandığı göze çarpıyor. Bu kategorilerde artışın sırasıyla yüzde 1.2 ve yüzde 15 olarak gerçekleştiği ortaya çıkıyor.

Kategoriler arasındaki bu kayış aslında son 10 yıldaki dağılım değişikliğine dair ipuçları veriyor. En çok zam yiyen bira ve rakının toplam tüketimden aldığı pay yüzde 4’e yakın düşerken, rakıdaki düşüş de yüzde 1.5’e yakın. Tüketim, yüksek alkollü içkiler kategorisinde fiyat fark makası kapanan viskiye kaymış gibi gözüküyor. Bu dağılım litre bazında. TÜİK’teki ortalama fiyatlar baz alınarak cirosal dağılıma bakılırsa, biranın toplamdan aldığı payın yüzde 2’lik düşüşle yüzde 63’e, rakının da yüzde 4’lük düşüşle yüzde 15’e gerilediği hesaplanıyor. Bu kaybın votka ve viskiye kaydığı gözlemleniyor.

2016 yılına ilişkin beklenti de 2015 sonuçlarına benzer. Sektör tahminlerine göre, küçük tek haneli daralma 2016’da da sürecek. Bira pazarının en büyük oyuncusu Anadolu Efes’in beklentisi de bu yönde. Buna göre, “Türkiye bira pazarının düşük tek haneli daralması” bekleniyor. Şirket, kendi hacimlerinin ise premium-üst segmentte artan pazar payından ötürü yatay kalacağını öngörüyor. Şirket ayrıca tüketici güveninin kötüleşmesinin hem yurtiçi hem de Rusya başta olmak üzere uluslararası pazarlarda risk oluşturabileceğine dikkat çekiyor.

Alkol tüketimini özellikle Rus turistlerin sayısındaki düşüş olumsuz etkiledi. Akdeniz ve Ege bölgelerinde satışları en çok etkileyen unsur olan turizme ilişkin kötü beklentiler bu yıl da devam ediyor.