Gaz yiyenlere önemli uyarı

Türk To­raks Der­ne­ği Ge­nel Sek­re­te­ri Doç. Dr. Hik­met Fı­rat der­nek ola­rak üc­ret­siz so­lu­num tes­ti yap­tık­la­rı­nı ve uzun zamandır bi­ber ga­zı­na ma­ruz ka­lan her­ke­sin so­lu­num tes­ti için baş­vur­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni be­lirt­ti.

Doç. Dr. Fı­rat, gaz so­lis­yo­nu uzun dö­nem kul­la­nı­mın­da hiç­bir sağ­lık so­ru­nu ol­ma­yan in­san­lar­da da­hi so­lu­num yet­mez­li­ği­ne ve ölü­me ne­den ola­bi­le­ce­ği­ne dik­kat çek­ti. Ay­rı­ca gaz so­lis­yo­nu fi­şe­ği­nin ya­kın­dan ateş­len­me­si­nin çok teh­li­ke­li ol­du­ğu­nu açık­la­yan Fı­rat, cid­di ya­nık­lar ve aler­jik re­ak­si­yon or­ta­ya çı­kar­dı­ğı­nı açık­la­dı.

Türk To­raks Der­ne­ği­’nin in­ter­net si­te­sin­de bi­ber ga­zı­nın sağ­lık sis­te­mi­ne et­ki­le­ri ve ko­run­ma yol­la­rı şöy­le açık­lan­dı:

Em­ni­yet Mü­dür­lü­ğü­’nün Türk Ta­bip­ler Bir­li­ği­’ne yap­tı­ğı açık­la­ma­ya gö­re ey­lem­ler­de OC ve CS ga­zı kul­la­nı­lı­yor…

Pe­ki bu gaz­lar so­lu­num sis­te­mi, kar­di­yo­vas­kü­ler sis­tem, göz, de­ri üs­tün­de ne gi­bi et­ki­le­re sa­hip?

- So­lu­num sis­te­mi: CS’­e bağ­lı ola­rak bu­run akın­tı­sı, hap­şır­ma, ök­sür­me, ne­fes dar­lı­ğı, ak­ci­ğerlerde öde­m, tüm gaz­la­ra bağ­lı fa­ren­jit, tra­ke­it ve as­tım ata­kları.

- Kar­di­yo­vas­kü­ler sis­tem: CS’­e bağ­lı hi­per­tan­si­yon (yüksek tansiyon), tüm gaz­la­ra bağ­lı kalp yet­mez­li­ği ve be­yin ka­na­ma­sı.

- Gözler: OC’­ye bağ­lı göz ya­şar­ma­sı, yan­ma, ağ­rı, kor­ne­a öde­mi ve göz ül­ser­le­ri.

- De­ri: CS’­e bağ­lı kı­za­rık­lık, şiş­lik, yan­ma, bül (de­ri­de ka­bar­cık) ve tüm gaz­la­ra bağ­lı cilt has­ta­lı­ğı olan­la­rın var olan bulgu­la­rı­nın daha da ağır­laş­ma­sı.

- Sin­di­rim sis­te­mi: CS’­e bağ­lı tükü­rük ar­tı­şı, ka­ra­ci­ğer ha­sa­rı, tüm gaz­la­ra bağ­lı yut­kun­ma güçlü­ğü ve ağ­rı­lı yut­kun­ma.

- Si­nir sis­te­mi: Tüm gaz­la­ra bağ­lı aji­tas­yon, ank­si­ye­te, his­te­rik re­ak­si­yon, pa­nik atak gi­bi et­ki­le­ri var.

Ka­lı­cı et­ki­le­ri var mıdır?

Göz­ler­de ka­ta­rakt, glo­kom; ay­rı­ca ak­ci­ğer­de as­tım ve onun bir alt gru­bu olan RADS (Re­ak­tif Ha­va­yo­lu Dis­fonk­si­yo­nu Sen­dro­mu), aler­jik der­ma­tit, mu­ta­je­nik ve kanserojen et­ki­ler yapılan bilimsel çalış­ma­lar­da gös­te­ril­miş­tir.

Göz ya­şar­tan gaz­la­rın ölü­me yol aç­ma me­ka­niz­ma­sı üst so­lu­num yo­lu öde­mi, as­tı­mı te­tik­le­me, so­lu­num yet­mez­li­ği ve ak­ci­ğer öde­mi­ne yol aç­ma­la­rıy­la açık­lan­mak­ta­dır.

As­lın­da göz ya­şar­tan gaz ma­ru­zi­ye­ti­nin he­men son­ra­sın­da göz­le­nen ölüm­ler­den bu gaz­la­rın so­rum­lu tu­tul­ma­sı bi­lim­sel ve­ri­ler­le uyum­lu­dur. Ayrıca bu­nun ya­nın­da gaz bom­ba­la­rı­nın bi­rey­le­re çarp­ma­sıy­la or­gan kay­bın­dan (göz gi­bi…) ka­fa trav­ma­sı­na kadar uza­nan ölüm­cül sü­reç­ler ya­şan­mak­ta­dır.

- So­lu­num sis­te­mi bi­ber ga­zının etkilerinden na­sıl ko­ru­nur?

En et­ki­li yön­tem gaz mas­ke­si kul­la­nı­mı­dır. Toz mas­ke­le­ri­nin gaz uy­gu­la­ma­la­rın­da hiçbir ya­ra­rı bu­lun­ma­mak­ta­dır. Ya­rı ya­rı­ya sir­ke ve su­dan olu­şan sı­vı­ya ba­tı­rıl­mış ban­da­na, men­dil ve­ya ör­tüy­le ağız ve­ya bu­ru­nu ka­pat­ma­nın kim­ya­sal ajan­la­ra kar­şı et­ki­li ko­ru­ma sağ-

la­dı­ğı be­lir­til­mek­te­dir.

Bu et­ki­nin göz ya­şar­tan gaz­lar­dan da­ha az asi­dik olan sir­ke ta­ra­fın­dan sağ­lan­dı­ğı ile­ri sü­rül­mekte­dir. Ban­da­na ve­ya ör­tü­nün sa­de­ce suy­la ıs­la­tıl­ma­sı da öne­ril­mek­te­dir. Ağız ve bu­ru­nu ıs­lak ör­tüy­le ka­pa­ma ki­şi­nin rüz­ga­ra kar­şı yer de­ğiş­tir­me­si ve­ya da­ha yük­sek bir ze­mi­ne çı­ka­rak çö­ken gaz­dan uzak­laş­ma­sı için ge­çi­ci ön­lem­ler­dir.

Li­mon su­yuyla da ban­da­na­nın ıs­la­tı­lıp, ağ­zı ve bu­ru­nu ka­pa­mak da öne­ri­ler ara­sın­da­dır ama bu uy­gu­la­ma­lar bi­rey­sel de­ne­yim­ler­dir. Bi­rey­le­rin yan­la­rın­da mas­ke yok­sa göm­lek­le­ri­nin için­de­ki he­nüz gaz­dan etkilenmemiş ha­va­yı so­lu­ma­la­rı öne­ri­lir. Bu za­man ka­zan­dı­rır.

Kon­takt lens­ler ke­sin­lik­le ta­kıl­ma­ma­lı­dır. Eğer gaz ma­ru­zi­ye­ti ol­duy­sa lens­ler he­men atıl­ma­lı­dır. Yü­zü­cü göz­lük­le­ri kul­la­nış­lı­dır an­cak göz­lük­le­rin çer­çe­ve­si ke­na­rın­dan gö­ze asi­dik gaz sız­ma­sı­nı en­gel­le­mek için dü­zen­len­miş ol­ma­lı­dır. La­bo­rant göz­lük­le­ri de dü­şü­nü­le­bi­lir. Gaz­lı or­tam­da göz­le­rin sık­ça kır­pıl­ma­sı za­rar­lı et­ke­nin hız­la uzak­laş­ma­sı­na ya­rar. Göz­le­ri yı­ka­mada su da kul­la­nı­la­bi­lir.

Bi­rey­le­re ön­ce­lik­le vü­cut­la­rı­nın bü­yük bö­lü­mü­nü ka­pa­ta­cak şe­kil­de gi­yin­me­le­ri öne­ri­lir. An­ti­asit­li so­lüs­yon cilt için de uy­gun­dur. CS ma­ru­zi­ye­tin­de cil­di suy­la yı­ka­mak cilt bul­gu­la­rı­nı alev­len­di­re­bi­le­ce­ği için ha­fif al­ka­li so­lüs­yon­lar öne­ril­mek­te­dir. Bu so­lüs­yon yüz­de 6 sod­yum bi­kar­bo­nat, yüz­de 3 sod­yum kar­bo­nat, ve yüz­de 1 ben­zal­ko­ni­um klo­rid içe­re­bi­lir. An­ti­asit­li ka­rı­şım ve süt gi­bi ba­zik sı­vı­la­r da cilde uy­gu­lana­bi­lir. Cil­de sü­rü­le­cek va­ze­lin, mi­ne­ral yağ­lar ve nem­len­di­ri­ci­ler kim­ya­sal mad­de­le­ri cil­de ha­psede­ce­ği için sa­kın­ca­lı­dır. Sağ­lık ku­rum­la­rın­da gaz­la­ra bağ­lı kon­takt der­ma­tit­le­re karşı kor­ti­zon­lu krem­ler ve ka­şın­tı­ya kar­şı da bazı ilaç­lar (an­ti­his­ta­mi­nik içe­ren gi­bi…) kullanılabilir.

Ga­za ma­ruz ka­lan­lar­dan sağ­lık du­ru­mu acil olan­lar, has­ta­ne­de acil tıp ku­ral­la­rı­na gö­re iz­len­me­li­dir. Ge­nel ola­rak mu­aye­ne so­lu­num sis­te­mi­ni, kalp-da­mar sis­te­mi­ni, göz, cilt ve ku­lak-bu­run bo­ğaz sis­tem­le­ri­ni içer­me­li ve 1 ay için­de tek­rar­lan­ma­lı­dır. So­lu­num sis­te­mi mu­aye­ne­sin­de fi­zik mu­aye­ne, so­lu­num fonk­si­yon test­le­ri, ak­ci­ğer gra­fi­si, ok­si­jen sa­tü­ras­yo­nu en te­mel in­ce­le­me­ler­dir.